Help vogels in de herfst

De meeste vogels zijn inmiddels door de rui en hebben nieuwe, warme, waterdichte veren. Ze kunnen de wereld weer aan: regen, storm en vorst. De vogels die niet wegtrekken naar het warme zuiden, bereiden zich nu verder voor op de naderende winter door een optimale hoeveelheid vet op te bouwen, te rusten en niet ziek te worden. Daarbij kan jij ze helpen in je tuin.

Om de winter in Nederland te overleven, moeten vogels goed opvetten: precies zwaar genoeg worden om nog wel snel en wendbaar te zijn, maar óók reserves te hebben voor de vrieskou. Veel vogels kan je daar niet bij helpen, maar de vogels in je tuin wel. Liefst met natuurlijk voedsel, maar een beetje biologisch bijvoeren kan ook. 

Natuurlijk vogelvoedsel in je tuin
Het allerfijnst is het, als vogels in jouw tuin natuurlijk eten vinden, zoals zaden, pitten, insecten en rottend fruit. Laat uitgebloeide bloemen dus staan zodat ze de zaden kunnen eten: kaardenbol, zonnebloem, teunisbloem, zonnehoed, wilde peen enzovoort.

Laat ook waar het kan de afgevallen bladeren liggen of veeg ze onder de heg, want daaronder overwinteren spinnetjes, insecten, wormen en andere kleine diertjes. Goed voor hen, maar ook lekker voor vogels die insecten eten. En zie je lijsters of andere tuinvogels verwoed in een paddenstoel hakken? Dan zijn ze ook vaak op zoek naar slakjes of de larven van insecten.

Plant tenslotte in de herfst nog een bessenstruik of fruitboompje. Denk aan een vuurdoorn, appel- of kersenboompje, lijsterbes of braam. Meer vogelvriendelijke beplanting vind je hier. 

Bijvoeren
Heb je een groene, vogelvriendelijke tuin? Dan kan het geen kwaad om wat bij te voeren met biologisch vogelvoer. Maar je kunt ook denken aan vogelvoedsel dat je misschien onbewust in huis hebt, zoals rottend fruit en fruitresten. Snijd appels en peren door, dat pikt makkelijk voor ze. Dat vinden merels en lijsters lekker, maar andere tuinvogels hebben hun eigen voorkeuren voor wat ze eten en waar ze dat graag doen. Elk vogeltje eet zoals het gebekt is en hier lees je precies wat je voor de verschillende soorten in je tuin kunt doen.

Ten tweede zijn vogels blij met een plek waar ze beschut kunnen slapen of zich terugtrekken bij guur weer. Dat kan in een lekkere dichte stekelstruik of groenblijvende naaldboom, zoals hulst of taxus. Ook die kun je nog prima planten in de herfst. 

Nestkasten
Kleinere vogels slapen en schuilen ook in nestkasten. Heb je nog geen nestkast in je tuin, dan is dit het perfecte moment om er één op te hangen. Heb je wel nestkasten, maak ze dan nu schoon, zodat vogels die er overnachten of schuilen, geen last hebben van achtergebleven veerluizen of andere parasieten. Kort samengevat gooi je het oude nestmateriaal eruit en borstel je de nestkast goed schoon met heet water. De uitgebreide uitleg staat hier.

Wij mensen kampen in de herfst met allerlei virussen en bacteriën, maar daarin staan we niet alleen. Bijna alle dieren zitten met hetzelfde probleem en moeten de ziektes die ze oplopen overwinnen of eraan sterven. Zorg dus alsjeblieft dat vogels niet ziek worden op jouw voertafel of silo. Daar komen ze namelijk onnatuurlijk dicht bij elkaar om te eten en ligt onderlinge besmetting op de loer. Hygiënisch voeren doe je zo:

• Voer hoeveelheden die voor de avond op gaan, zodat er geen resten overblijven. Als het blijft liggen en nat wordt, krijg je een rottende, ongezonde bende.
• Borstel of schud voerhuisjes, voertafels en silo’s regelmatig schoon. Silo's zijn zo ontworpen dat de zaden niet snel nat worden, maar met regen en wind is het niet uitgesloten. Als de zaden klonteren, moet je ze weggooien. Veel silo’s kunnen in de vaatwasser.
• Ontsmet voerplaatsen af en toe met kokend water.
• Vetbollen en andere vetproducten kunnen sneller bederven met zacht, nat weer. Het vet ruikt dan vies, er komt een zwarte of witte waas over of de zaden erin beginnen te kiemen. Haal het voer weg als dit gebeurt en vervang het een week later met vers voer.

Als de winter eenmaal aanbreekt, zullen vele vogels massaal onze tuinen weer opzoeken, zoals ieder jaar. Met minder ‘natuurlijk’ leefgebied, worden onze tuinen steeds belangrijker voor ze. Zoals de biobak het nieuwe natuurlijke leefgebied is voor de fruitvlieg, is de tuin dat voor veel bosvogels. Als we onze tuinen geschikt maken voor vogels, zijn er behoorlijk wat soorten die we zo kunnen behouden in ons land. Oók een kleine tuin, of een balkon, want het gaat juist om al die kleine stukjes bij elkaar: die vormen een enorm natuurgebied, zonder dat we het doorhebben.