‘t Ziet zwart van de kauwen

Oud, jong, Nederlands, of afkomstig uit Duitsland of Polen om hier te overwinteren: iedere kauw heeft zich aangesloten bij een grote slaapgroep. Dat biedt bescherming tegen roofdieren en kou. Zo’n groep is een rumoerige toestand. Iedereen leren kennen, bepalen wie een hoge rang heeft en wie een lage, wie op de beste plek mag slapen en wie niet. Opvliegen, terugkomen, uiteenvallen, weer bijeen komen… Nou ja, dat kan uren duren met honderden kauwen en al die consternatie in de avondlucht is bijna niet te missen.

Zelfs in de herfst en winter zijn stelletjes in een groep kauwen vaak nog wel te onderscheiden. Welk jaargetijde dan ook, kauwen blijven hun hele leven bij elkaar in de buurt. Niet voor niets zijn ze zo trouw, want scheiden is kostbaar: in hun eentje dalen ze op de sociale ladder. En dat betekent onder meer dat ze een minder veilige, warme slaapplek krijgen, bijvoorbeeld aan de rand van de boom en niet middenin de groep. Het betekent ook later of korter toegang tot goede voedselplekken. Daarnaast krijgen ze dan in het voorjaar geen jongen groot, want een (goede) nestplek verkrijgen en broeden lukt ze natuurlijk niet alleen. Kortom, een lagere rang levert veel stress op en minder kans op overleving en voortplanting. 

Een stelletje staat hoger in de rangorde dan een alleenstaande kauw, en oudere, dominantere stellen staan weer hoger dan jonge of timide paartjes.

In maart breken de groepen weer op in tweetallen, die naar hun broedplaats gaan. Is het allemaal gelukt met nestelen en broeden, dan volgt in juni opnieuw een drukke kauwen-tijd. Kauwtjes die net uit het nest zijn, zitten op de gekste plekken. Jonkies hupsen over de grond met heftig betrokken ouders eromheen. Op schoolpleinen, langs wegen, waar ze ook zijn, ‘s nachts blijven de ouders bij de kleintjes. Je pikt de jongen er zo uit; de brede kuikenbekjes en de blauwe ogen verraden hen. Na een week kunnen ze eindelijk meevliegen naar plekken met veel voedsel en veilige, hoge rustplekken. Dan slaken die ouders vast een soort vogelzucht van verlichting.

Ook als ze al kunnen vliegen, worden jonge kauwen toch nog wel vier weken gevoerd. Ze zoeken dan samen met hun ouders voedsel op de grond: insecten, knopjes, zaadjes, afval. Ze kijken de kunst af. En dan gaan de jonge kauwen paartjes vormen. De puber-kauwtjes vliegen rond in jeugdbendes, met veel vertoon, erg herkenbaar. In het eerste half jaar wisselen ze af en toe nog van partner, maar is het eenmaal ‘aan’, dan blijven ze hun hele leven samen. Pas als ze twee jaar zijn, begint het echte werk, dan gaan ze broeden. Die prille stelletjes sluiten zich in het najaar aan bij een slaapgroep en zo begint alles weer van voor af aan.