Zwarte roodstaart vs. gekraagde roodstaart

'Onze' roodstaarten hebben ieder hun eigen biotoopvoorkeur. De zwarte roodstaart is hier als voormalig bergbewoner vrijwel gebonden aan menselijke bebouwing. Dat kan een boerderij zijn, maar ook flats, een industrieterrein of het stadscentrum. Zingen doen de mannetjes vaak vanaf een dakrand, schoorsteen of ander opvallend uitsteeksel. Gekraagde roodstaarten zijn dan weer vogels van halfopen cultuur- en natuurlandschappen, van boomwallen tot boomheide, en van moerasbos tot de duinen. Hier zingen de mannetjes vanaf uitstekende takken, kale bomen etc. Alhoewel gekraagde roodstaarten in grote delen van westelijk Nederland ontbreken, zijn ze bij ons toch een stuk algemener dan de zwarte roodstaarten.

Je kan beide soorten natuurlijk onderscheiden van andere zangvogels door hun staart die meer oranje is dan rood en hun zwarte keel en een grijze kruin en rug. Een mannetje zwarte roodstaart is daarbij verder nagenoeg antraciet. Enige opvallende kenmerk is een grote witte vleugelvlek. Afgezien van de staart is het een vrij monochroom gekleurde vogel. Bij de gekraagde roodstaart is het de prachtige oranjerode kleur van borst en buik die voor afwisseling zorgt – en dat is meteen hét onderscheidende kenmerk ten opzichte van de zwarte roodstaart.

En alhoewel de zang verraadt dat de twee soorten verwant zijn, kun je ze daarmee ook goed uit elkaar te houden. De zwarte roodstaart laat eerst een rinkelende toonladder horen, gevolgd door een soort vreemd geknars en sluit dan af met een paar fluittonen. Bij ‘neef’ gekraagde roodstaart kán de zang gevarieerder zijn, maar dat verschilt per individu. Meestal begint de zang met een enigszins knarsende strofe en eindigt die met een snelle serie fluittonen in wisselende toonhoogte. Sommige mannetjes maken vooral van dat laatste stukje een hoop werk.

Waar de mannen goed te onderscheiden zijn, zijn het de vrouwtjes die sterk op elkaar (kunnen) lijken. Vrouwtjes zwarte roodstaart zijn vrijwel geheel effen koudgrijs. Vrouwtjes gekraagde zijn eerder warm lichtbruin met lichte keel en onderdelen.