Vogelfotografie zonder verstoring

Steeds meer mensen kijken tegenwoordig naar vogels met de camera in de aanslag. Door technische ontwikkelingen is vogelfotografie voor velen haalbaar geworden. Maar zelfs met een eenvoudige digitale camera of je telefoon kun je je vogelmodel al flink dichtbij halen.

Door de toenemende belangstelling voor vogelfotografie wordt de kans op verstoring van vogels wel groter. Zo kan een groep ganzen worden opgejaagd doordat de fotograaf zich te dichtbij waagt. Resultaat: een foto van wegvluchtende ganzen. Of de dekking van het nest van een broedende buidelmees gaat verloren, omdat de rietkraag er omheen vertrapt is door fotografen. Verstoren van vogels is wettelijk verboden. Maar ook los van de wet heeft een vogelfotograaf te maken met de vraag wat ethisch verantwoord is.

Het uitgangspunt is dat het belang van vogel en natuur voorop staat. Een respectvolle (rustige, bescheiden en geduldige) benadering is goed voor de vogels. En zorgt in het algemeen ook voor betere foto’s, want zo kun je typisch gedrag vastleggen en heb je meer te bieden dan het zoveelse plaatje dat iedereen al heeft.

Als vogelfotograaf helpt het dus, als je weet hoe een vogel zich gedraagt. Door eerst goed te observeren kun je het gedrag voorspellen en daar met je camera op anticiperen.

En... ga je voor een close-up, gebruik een schuiltent (en zet die niet pontificaal voor een nest uiteraard), huur een fotografiehut of fotografeer vanuit de auto wanneer dat mogelijk is.

De meeste mensen denken dat een vogel wegvliegt als hij wordt verstoord. Maar verstoring gebeurt al eerder. In principe wordt elke vogel die je benadert onrustig. Wees daarom alert op de onderstaande signalen. Stop als je ziet dat te portretteren vogel verstoringsgedrag vertoont, dan ben je te dichtbij; neem meer afstand.

• De vogel kijkt op, wordt alert, stopt met waar hij mee bezig was (foerageren, poetsen) en begint vleugels te strekken.
• Blijft een vogel met voer in de snavel alsmaar dicht in je buurt zitten, dan ben je te dicht bij het nest. Trek je terug en gun de vogel de kans zijn/haar jongen te voeren.
• De vogel loopt of zwemt langzaam weg.
• De vogel begint te alarmeren.
• Pas als de vogel geen andere opties meer heeft om u als ‘vijand’ weg te jagen, vliegt de vogel weg.

En blijf vooral ook op de omgeving letten, je kunt onbedoeld meer vogels en/of andere natuur verstoren dan alleen je ‘model’.

Voor vogelfotografen, digiscopers en filmers is de gedragscode van toepassing. Probeer in ieder geval verstoring zoveel mogelijk te voorkomen: de belangen van de vogel staan altijd op de eerste plaats.

Bedenk bovendien dat u niet de enige bent: ook de liefhebber die na u komt, wil graag een mooie foto maken. Het zal elke fotograaf overkomen dat hij/zij wel eens een vogel verstoort, maar met de gedragscode in het achterhoofd ben je beter in staat om verstoring te herkennen en het te voorkomen. De vogel is het uitgangspunt, niet de foto.

Neem bij het fotograferen van vogels de volgende spelregels in acht:

• Gebruik geen geluidsopnamen om vogels te lokken.
• Nestfotografie: leg de grootst mogelijke zorgvuldigheid aan de dag, laat vogels in alle rust hun eieren uitbroeden en jongen voeren, iedere verstoring heeft impact op zowel de volwassen vogels als op de kuikens. 
• Voeren: met mate en hygiënisch.
• Houd rekening met andere natuurliefhebbers en omwonenden.
• Mocht je het nest vinden van een zelfdame broedvogel, houd het voor je en meld bij de lokale vogelwerkgroep, zodat zij mogelijk een oogje in het zeil kunnen houden.
• Gelukkig gebeurt het al vaak: spreek elkaar aan als een fotograaf te ver gaat.

Hans Peeters, beeldredacteur van Vogels, geeft in vier online lessen veel nuttige tips voor het maken van goede en verantwoorde vogelfoto's.

Veel plezier in de natuur en help graag mee deze te beschermen! Dank u wel!