Nationaal Park Nieuwe Stijl

“We maken alleen maar mooie boeken,” opent Wim van Wijk ons gesprek met een brede grijns. En inderdaad, het duo heeft samen al een aantal fraaie boeken op hun naam staan, waarbij het vooral over De Biesbosch gaat. “Deze keer is het anders,” vult Jacques van der Neut aan. “De Biesbosch is een onderdeel, maar de aandacht is vooral gericht op het Haringvliet en de Voordelta.”

De auteurs zijn niet over een nacht ijs gegaan. Alle deelgebieden, zoals de Ventjagersplaten, Tiengemeten en de Sassenplaat zijn met verve beschreven en op adembenemende wijze gefotografeerd. De twee mannen zijn vele malen samen op pad gegaan en hebben overal met locals gesproken. Het resultaat is een nauwkeurig geschiedkundig document over het verleden en heden van het gebied. Dat soms leest als een roman en door de fraaie foto’s, tegelijkertijd ook fijn kijkboek is geworden.

Als de Haringvlietsluizen in 1970 dicht gaan, verdwijnt daarmee een groot deel van het getij, dat tot die tijd tot ver in het binnenland te merken was. Langzaam past de natuur zich aan van zout naar brak naar zoet en daarmee verandert ook het vogelaanbod. Trekvissen die vanuit zee komen om landinwaarts te paaien vinden een gesloten deur.

In de jaren tachtig gaan geluiden op om de sluizen voorzichtig te openen. Het duurt tot 2019 voordat ze daadwerkelijk op een kier gaan, nadat in 2000 het ‘Kierbesluit’ werd genomen. Vooruitlopend daarop hebben natuurorganisaties – zoals Vogelbescherming – gesteund door een belangrijke bijdrage van de Nationale Postcode Loterij zich ingezet om de natuurkwaliteit in het gebied te verbeteren.

Maar ook al zijn die projecten rondom het Haringvliet inmiddels afgerond, we blijven als natuurorganisaties betrokken bij het verder versterken van de natuur in het gebied. Alles bij elkaar zijn er intussen veel mogelijkheden om te genieten van landschap én vogels. Denk bijvoorbeeld aan de spectaculaire vogelkijkhut Tij, bedoeld als blikvanger voor een breed publiek om op die manier aandacht te vragen voor vogels. Op basis van het boek lichten nog een paar gebieden uit, die de moeite waard zijn om te bezoeken.

Zo worden de Ventjagersplaten gereserveerd voor de vogels. De slik- en zandplaten in het oostelijk deel van het Haringvliet worden omgevormd tot een ruigte van guldenroede, kattenstaarten, teunisbloemen en brandnetels. Er broeden lepelaars, diverse meeuwensoorten en de aalscholvers bouwen hun nesten in vlierstruiken. ’s Winters miegelt het er van de brilduikers, kuifeenden, krakeenden en bergeenden. En dat allemaal onder de rook van Rotterdam.

Het eiland Tiengemeten is tot de jaren negentig puur agrarisch gebied. Het is een vrijgevochten enclave waar pubers rondrijden in auto’s zonder kentekenplaten. Met veel overleg en financiële compensatie vertrekt de ene boer na de andere en in 2007 gaat de laatste. Sindsdien zwaait Natuurmonumenten er de scepter en staat alles in het teken van natuurontwikkeling en -bescherming. Er broeden geoorde futen, zwarte sterns, krak- en slobeenden. Met regelmaat vliegt er een zeearend over.

Staatsbosbeheer heeft de zorg over de Sassenplaat in het Hollands Diep. Tot in de jaren tachtig kon je er beter niet zwemmen, vanwege de vervuiling in het Hollands Diep. Nu nog is een belangrijk deel baggerdepot voor het slib uit de Dordtse en Sliedrechtse Biesbosch. Aan de overkant blaast, stoomt en raast het industriegebied van Moerdijk. Broedende meeuwen en foeragerende lepelaars trekken zich hier weinig van aan. Met 3000 paar broedende zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen is het een van de grootste kolonies van ons land. Het contrast tussen natuur en industrie kan niet groter zijn dan hier.

Schrijver Wim van Wijk is geboren in de Biesbosch en heeft het landschap zien veranderen. Zijn vader was jager, een activiteit waar Wim als kleine jongen al niets van wilde weten. Wel nam hij zo nu en dan een geschoten eend mee voor de buschauffeur, die hem naar school bracht.

De onlangs gepensioneerde boswachter Jacques van der Neut begon zijn carrière bij Staatsbosbeheer in het Haringvliet. Hij herinnert zich de keer dat hij bij dichte mist puur op navigatie en met behulp van Scheveningen Radio de weg vond over het Haringvliet. Zonder veel aansporing komt de ene na de andere anekdote naar boven.