Navigatie overslaan
Grote sterns / Griend Alle berichten

GRIEND – een bewogen eiland

Geplaatst op 25 juni 2021

Onbewoonde eilanden spreken tot de verbeelding en al gauw denken we aan exotische oorden. Maar ook dichterbij treffen we zo’n verlaten Robinson Crusoe-eiland aan: Griend, midden in de Waddenzee gelegen. Onderzoeksters Laura Govers (RUG) en Valérie Reijers (UU) bezochten het eiland in de periode 2016-2020 veelvuldig en schreven er een boek over. We vroegen hen naar de betekenis van het eiland voor vogels.
Griend in 2016 / Griend Griend in 2016 / Griend

Wat maakt Griend voor vogels zo aantrekkelijk?

“Tot eind 19e eeuw werd Griend bewoond, maar het eiland kwam steeds lager te liggen en de bewoners vertrokken. Vanaf die tijd wordt het ingenomen door kustbroedvogels. Deze worden al meer dan honderd jaar beschermd en geteld in het broedseizoen. Tegenwoordig broeden er jaarlijks meer dan 20.000 broedpaar kustbroedvogels. Daarnaast is Griend ook van zeer groot belang als hoogwatervluchtplaats voor trekkende kustvogels. Op enig moment ‘overtijen’ er wel meer dan 100.000 vogels. De combinatie van rust - geen mensen en grondroofdieren -, ruimte met voldoende geschikte broedplekken en open plekken voor het roesten en voedsel door uitgestrekte wadplaten en de omringende Waddenzee, maakt het eiland zo geschikt voor al deze vogels.”

Grote stern kolonie / Griend Een foto genomen met een onbemensde wildcamera zonder de vogels te verstoren. Grote stern kolonie / Griend

Op Griend broeden zo’n 40 vogelsoorten. Wat zijn de meest iconische?

“Dat zijn onbetwist de grote stern en de kokmeeuw, broedvogelsoorten die er in hoge aantallen voorkomen. Vooral voor de grote stern is Griend al meer dan een eeuw een belangrijk bastion. Eens was Griend zelfs de belangrijkste broedlocatie voor grote sterns in heel Noordwest-Europa. Nu kiezen grote sterns, die niet honkvast zijn, vaker voor andere broedlocaties in de Waddenzee en daarbuiten.”

Grote stern kolonie met drone / Griend Grote stern kolonie met drone / Griend

Is het de grote sterns altijd voor de wind gegaan en hoe is de situatie nu?

Grote sterns op Griend hebben behoorlijke pieken en dalen meegemaakt. Vanaf 1912 werd vogelbewaking ingesteld omdat sterns werden gevangen ter decoratie van dameshoedjes. Sinds dan nemen de aantallen sterk toe, tot begin jaren 1940 (>30.000 broedpaar). In de oorlog kende de populatie een dipje omdat de bezetter opdracht gaf tot het rapen van eieren voor voedselvoorziening. Hoewel het aantal broedpaar daarna weer enigszins toenam ging het rampzalig in de jaren ’60. Vergiftigd door PCB’s en DDT’s in hun prooi – vette vis – vielen de vogels uit de lucht. Na een verbod op de productie van PCB’s nam het aantal broedpaar weer toe begin deze eeuw (10.000 broedpaar). Sinds 2011 is deze positieve trend doorbroken en is de situatie grillig. In 2016 broedden er nog maar een kleine 600 paar op Griend, maar in 2020 weer meer dan 4500. Onderzoek moet antwoord geven op de reden achter deze wisselende trend.”

Grote stern / Griend Grote stern / Griend

Is er een relatie tussen de broedende kokmeeuwen en grote sterns?

“Grote sterns broeden graag in de buurt van kokmeeuwen. Grote sterns zijn niet zo agressief, en door in de buurt van kokmeeuwen te broeden worden ook hun eieren beschermd door hun agressievere buren. Het gaat hierbij vooral om predatie door zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen. Grote sterns op Griend betalen wel een prijs voor deze bescherming; kokmeeuwen roven namelijk vaak visjes die de grote sterns voor hun jongen aanvoeren.”

Drieteenstrandloper / Griend Drieteenstrandloper / Griend

Hoe belangrijk is Griend voor de drieteenstrandloper?

“De drieteenstrandloper is een uniek geval; ze rusten met vloed op Griend. Bijna alle steltlopers, die Griend verbinden met de rest van de wereld – broedgebieden in het noordpoolgebied en Afrikaanse overwinteringsgebieden, gaan momenteel achteruit. De drieteenstrandloper is daarop een uitzondering. Meer dan 10% van de hele Atlantische trekroute (die loopt van de hele West-Afrikaanse kust tot in Groenland) populatie kan op enig moment tijdens de trek worden waargenomen op Griend. Ringonderzoek toont aan dat het waarschijnlijk om nóg hogere aantallen gaat. Dat betekent dat Griend voor deze soort van wereldbelang is. Waarschijnlijk wederom door de combinatie van rust, ruimte en voedsel. En met name de voedselvoorziening bij Griend: grote hoeveelheden garnalen kan daar mogelijk sturend in zijn.”

Drieteenstrandlopers op hoogwatervluchtplaats / Griend Drieteenstrandlopers op hoogwatervluchtplaats / Griend

We zien dat er in het verleden tal van bedreigingen waren. Hoe is de situatie nu?

“Momenteel is een van de grootste bedreigingen het verdwijnen van het eiland: als er in de toekomst niet wordt ingegrepen dan gaat Griend en haar functie voor vogels verloren. Er zijn momenteel ook veel externe bedreigingen: zowel kustbroedvogels als steltloperpopulaties gaan hard achteruit. Die oorzaken liggen niet alleen in de Waddenzee, maar ook in hun broed- en overwinteringsgebieden. Het gaat om bedreigingen als habitatvernietiging en klimaatverandering. Binnen de Waddenzee is behoud van Griend essentieel voor zowel kustbroedvogels als steltlopers.

We moeten dus erg zuinig zijn op de locaties die deze vogelsoorten nog gebruiken en deze goed beschermen, evenals het voedselaanbod van de vogels beschermen.”

Hoe zien jullie de toekomst van Griend?

“Griend zal zich zeer waarschijnlijk niet standhouden zonder toekomstige menselijke ingrepen. Om de hoge ecologische waarde voor o.a. vogels te behouden zijn wij er dan ook voor om het eiland te behouden. Juist ook omdat dit een van de laatste semi-natuurlijke toevluchtsoorden is voor zowel kustbroedvogels als steltlopers. Goede monitoring om een vinger aan de pols te houden is daarvoor noodzakelijk. Belangrijk is hiervoor dat Griend integraal wordt beheerd: het eiland, de wadplaten en de rest van het Waddenlandschap zijn onlosmakelijk verbonden.”

Cover boek Griend Cover boek Griend

Griend

Griend – een bewogen eiland door Laura Govers en Valérie Reijers, KNNV Uitgeverij,
paperback, ISBN 9789050118125,
192 pag.,
prijs € 24,50

WAD is er aan de hand?

Het Waddengebied is één van de meest populaire vakantiebestemmingen van ons land. Het is ook het leefgebied van miljoenen vogels. Maar met veel wadvogels gaat het niet goed. Als Waddenliefhebbers maken we het de vogels, vaak onbedoeld, moeilijk.
Dat kan anders!

#WADdoejij?

Meimaand Kijkermaand

Begin het buitenseizoen goed! Tijdens de Meimaand Kijkermaand krijg je op alle optiek van ons eigen merk 10% korting. Leden van Vogelbescherming krijgen korting bovenop de ledenkorting. Hét moment om een verrekijker aan te schaffen.

Bekijk de aanbiedingen