Kleine rietgans

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Hoog gegak, hoger dan rietgans; lijkt een beetje op kolgans.

• Roep

Broeden

Kleine rietganzen beginnen rond half mei met het leggen van eieren, die in juni uitkomen. Vormen paartjes voor het leven. De vogels broeden in losse kolonies, meestal tot zo'n tien paartjes bij elkaar in de buurt. In het nest - dat met donsveren wordt bekleed - worden drie tot vijf witte eieren gelegd. Deze worden alleen door het vrouwtje uitgebroed, het mannetje bewaakt het nest en vrouwtje, vaak vanaf enige afstand. Jonge kleine rietganzen zijn na drie (soms twee) jaar volwassen.

Leefgebied

Grazige weilanden in een waterrijk open landschap, dat is wat kleine rietganzen bij ons zoeken. Kleine rietganzen broeden op rotsachtige plekken tot steile kliffen en kloven in open toendralandschap. Ze zoeken hun voedsel in natte zeggenmoerassen en zompige rivierdalen. Op Spitsbergen (waar de Nederlandse overwinteraars vandaan komen) broeden ze regelmatig in de buurt van zeevogelkolonies.

Voedsel

Een vegetarisch menu van gras, graswortels, bessen en zaden. In de broedgebieden ook mossen, korstmossen en bessen. Bij ons in de winter ook oogstresten van granen en aardappel, als die te vinden zijn. Zoekt zijn voedsel in de winter vooral op droge landbouwgrond.

Vogeltrek

In het najaar in Nederland in grote groepen te zien. Jongen van het afgelopen broedseizoen trekken dan nog met hun ouders op. Bij aankomst in Nederland bevinden zich enorme concentraties in Zuidwest-Friesland. Vóór eind december trekt - ook in milde winters - een groot deel van de kleine rietganzen door naar de polders rond Brugge in België. De terugreis naar het noorden wordt al in januari aangevangen, meestal in één ruk door naar Denemarken, om van daaruit in het voorjaar door te vliegen naar de broedgebieden op Spitsbergen.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Het gebied tussen de Friese Meren is dé plek om naar kleine rietganzen te zoeken. De omgeving tussen het Friese dorp Blauwhuis tot het zuidelijker gelegen Gaastmeer geeft de beste kansen.

In Europa

Kleine rietganzen broeden op IJsland, het oosten van Groenland en op Spitsbergen. In Nederland overwinteren vrijwel alleen vogels van Spitsbergen, die in zuidelijke richting trekken naar Nederland en België. De vogels die op IJsland broeden, overwinteren vooral in Engeland.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Ganzen horen bij Nederland. Voor de kleine rietganzen van Spitsbergen heeft Nederland, samen met België, zelfs een heel grote verantwoordelijkheid. Vogelbescherming pleit daarom voor meer natuurinclusieve landbouw en rust- en foerageergebieden voor ganzen. Bovendien maakt Vogelbescherming regelmatig bezwaar bij overheden tegen onjuiste/onzorgvuldig afgegeven vergunningen voor afschot. Daarnaast bepleit Vogelbescherming maatregelen rondom vliegvelden waardoor ganzen niet massaal te hoeven worden gedood om vogelaanvaringen te voorkomen. Via een netwerk van vrijwillige WetlandWachten houdt Vogelbescherming overal in Nederland de kwaliteit van leefgebieden in de gaten. Internationaal werkt Vogelbescherming als Partner van BirdLife International aan het beschermen van het hele leefgebied van trekvogels: van broedgebied tot overwinteringsgebied. 

Wat kunt u doen

• Houd afstand tot grote groepen overwinterende ganzen om zo verstoring en onnodig energieverlies te voorkomen; bekijk ze op afstand met een verrekijker of, beter nog, een telescoop.
• Gegevens van ringen of halsbanden kunt u doorgeven via www.goosetrack.org. Zo draagt u bij aan onderzoek (en dus kennis) over het leven van de ganzen.
• Een ander soort, meer natuurlijke landbouw in Nederland is een gedeelde verantwoordelijkheid van de sector, overheden, voedselproducenten en -consumenten. Alleen op die manier is het mogelijk het landschap zo in te richten dat het massaal doden en verstoren van de agenda gaat. Consumenten kunnen om te beginnen in de supermarkt kiezen voor zuivelproducten die natuurinclusief zijn geproduceerd.
• Rondom vliegvelden kunnen overheden en andere betrokken partijen meer doen om maatregelen te nemen waardoor ganzen niet op grote schaal gedood hoeven worden.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Gegevens van ringen of halsbanden kunt u doorgeven via www.vogeltrekstation.nl
• Standpunt Vogelbescherming ganzen en smienten

Actuele berichten

• Ganzen kijken vanaf de pontjes in Friesland
• Vijftig tinten bruin: herkenning van winterse ganzen
• 5 vragen over
  Wereld Wetland Dag
• Steeds lastiger te vinden: kleine rietgans

Downloads

• Brochure Tour de gans (pdf, 3.80 Mb)
• Vogelbalans 2013 - Thema ganzen (pdf, 16.58 Mb)
• Winterganzenbeleid: het roer om? (pdf, 471 Kb)

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

• het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
• het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
• het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
• het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
• het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

De kleine rietgans is door een aantal provincies onder de Wet natuurbescherming aangewezen als soort die belangrijke schade veroorzaakt. In de relevante provinciale verordeningen is vastgelegd welke maatregelen onder voorwaarden door grondgebruikers mogen worden gebruikt ter voorkoming of bestrijding van belangrijke schade door deze soort.

Verschillende natuurgebieden die door kleine rietganzen worden gebruikt als foerageergebied of als slaapplaats zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied op grond van hoofdstuk 2 van de Wet natuurbescherming. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle plannen, projecten en andere handelingen die mogelijk significante negatieve effecten kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in onderstaande database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)