Taiga Bean Goose, Anser fabalis - Eenden (Anatidae)
De taigarietgans is een zeldzame wintergast. Taiga- en toendrarietgans zijn lange tijd beschouwd als twee varianten van één soort. Nog steeds zijn taxonomen hierover in discussie. Geografisch gezien hebben beide varianten een ander broedgebied: de toendrarietgans broedt verder noordelijk dan de taigarietgans. Beide soorten komen als wintergast in Nederland voor. In normale jaren overwintert ongeveer 5% van de wereldpopulatie taigarietganzen in ons land.
Taigarietganzen kunnen sterk op toendrarietganzen lijken en de meeste kenmerken zijn vrij variabel. De toendrarietgans is wat kleiner dan de taigarietgans en heeft veel minder oranje op de snavel. Kennis en ervaring met beide soorten is dan ook vereist om ze met enige zekerheid te onderscheiden.
Laag, fagotachtig gegak, niet te onderscheiden van toendrarietgans.
66-89 cm, spanwijdte 142–175 cm
Broedt van mei/juni vanaf het moment dat het weer dat toelaat. Het leggen van eieren wordt vaak uitgesteld tot het voorjaar echt is ingevallen. Taigarietganzen zijn monogaam en vormen paartjes voor het leven, tot een van beide vogels sterft. Het nest is een ondiepe schotel van plantenmateriaal, bekleed met dons. Legt 4 tot 6 roomgelige eieren, die in 25 - 29 dagen worden uitgebroed. De jongen zijn in 7 tot 13 weken vliegvlug en blijven tot aan het volgende voorjaar bij de oudervogels. Daardoor zijn 'gezinnetjes' te herkennen binnen groepen overwinterende ganzen.
's Winters te vinden in (hoog-)veenmoerassen, grasland en op bouwland. Broedt langs meren, vennen en rivieren in de taigazone van Scandinavië en Rusland.
Een vegetarisch menu van grassen en andere planten. In het broedseizoen ook bessen en zelfs moeilijk verteerbare zeggen (een grasachtige groep planten). In de winter ook oogstresten van mais en granen, wortels en aardappelen.
Taigarietganzen trekken vanuit de broedgebieden voornamelijk in zuidwestelijke richting weg. Ongeveer 100.000 taigarietganzen overwinteren in het Oostzeegebied, voornamelijk in Zweden. Een klein deel van deze vogels trekt nog verder naar Nederland, slechts in zeldzame strenge winters volgen er meer.
wintergast in zeer klein aantal
In de jaren 1980-1990 was de taigarietgans veel minder zeldzaam dan tegenwoordig. In strenge winters konden tot zo'n 20.000 vogels in Nederland gezien worden. Daarna namen de aantallen flink af en is de taigarietgans intussen een zeldzame wintergast. In omringende landen is dezelfde ontwikkeling zichtbaar: Duitse, Deense en Zweedse vogeltellers melden dezelfde afname als bij ons zichtbaar is.
Aantal broedparen | 0 (in 2022) |
Geschat maximum aantal overwinteraars | 1-22 (in 2016-2021) |
Doortrekkers | 1-3, nov,mrt (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Er zijn nog maar een paar plaatsen waar de soort in de winter te zien is. Alleen in Noord-Brabant en Noordoost-Nederland zijn er enkele vaste verblijfplaatsen met slechte enkele vogels. Toch loont het om ze te zoeken, vanaf december tot en met februari. In een strenge winter zijn de kansen het grootst.
Taigarietganzen broeden in Fenno-Scandinavië en in het noorden van Rusland.
Intensieve jacht op trekkende ganzen lijkt een probleem te zijn, al ontbreken harde wetenschappelijke data om dit te bewijzen vooralsnog. Overwinterende ganzen kunnen schade aan landbouw toebrengen, waarvoor boeren kunnen worden gecompenseerd.
Vogelbescherming pleit voor meer natuurinclusieve landbouw en rustgebieden voor ganzen. Bovendien maakt Vogelbescherming regelmatig bezwaar bij overheden tegen onjuiste / onzorgvuldig afgegeven vergunningen voor afschot. Daarnaast bepleit Vogelbescherming maatregelen rondom vliegvelden waardoor ganzen niet massaal te hoeven worden gedood om vogelaanvaringen te voorkomen. Via een netwerk van vrijwillige WetlandWachten houdt Vogelbescherming overal in Nederland de kwaliteit van leefgebieden in de gaten. Internationaal werkt Vogelbescherming als Partner van BirdLife International aan het beschermen van het hele leefgebied van trekvogels: van broedgebied tot overwinteringsgebied.
Houd afstand tot grote groepen overwinterende ganzen om zo verstoring en onnodig energieverlies te voorkomen.
De taigarietgans is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn taigarietganzen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de taigarietgans is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
De taigarietgans is door een aantal provincies onder de Wet natuurbescherming aangewezen als soort die belangrijke schade veroorzaakt. In de relevante provinciale verordeningen is vastgelegd welke maatregelen onder voorwaarden door grondgebruikers mogen worden gebruikt ter voorkoming of bestrijding van belangrijke schade door deze soort.
Verschillende natuurgebieden die door taigarietganzen worden gebruikt als slaapplaats zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied op grond van hoofdstuk 2 van de Wet natuurbescherming. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle plannen, projecten en andere handelingen die mogelijk significante negatieve effecten kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in onderstaande database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal