Taigarietgans
Taiga Bean Goose, Anser fabalis - Eenden (Anatidae)
De taigarietgans is een zeldzame wintergast. Taiga- en toendrarietgans zijn lange tijd beschouwd als twee varianten van één soort. Nog steeds zijn taxonomen hierover in discussie. Geografisch gezien hebben beide varianten een ander broedgebied: de toendrarietgans broedt verder noordelijk dan de taigarietgans. Beide soorten komen als wintergast in Nederland voor. In normale jaren overwintert ongeveer 5% van de wereldpopulatie taigarietganzen in ons land.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Taigarietganzen kunnen sterk op toendrarietganzen lijken en de meeste kenmerken zijn vrij variabel. De toendrarietgans is wat kleiner dan de taigarietgans en heeft veel minder oranje op de snavel. Kennis en ervaring met beide soorten is dan ook vereist om ze met enige zekerheid te onderscheiden.
Geluid
Laag, fagotachtig gegak, niet te onderscheiden van toendrarietgans.
66-89 cm, spanwijdte 142–175 cm
PARTRIDGE
Leefwijze
Broeden
Broedt van mei/juni vanaf het moment dat het weer dat toelaat. Het leggen van eieren wordt vaak uitgesteld tot het voorjaar echt is ingevallen. Taigarietganzen zijn monogaam en vormen paartjes voor het leven, tot een van beide vogels sterft. Het nest is een ondiepe schotel van plantenmateriaal, bekleed met dons. Legt 4 tot 6 roomgelige eieren, die in 25 - 29 dagen worden uitgebroed. De jongen zijn in 7 tot 13 weken vliegvlug en blijven tot aan het volgende voorjaar bij de oudervogels. Daardoor zijn 'gezinnetjes' te herkennen binnen groepen overwinterende ganzen.
Leefgebied
's Winters te vinden in (hoog-)veenmoerassen, grasland en op bouwland. Broedt langs meren, vennen en rivieren in de taigazone van Scandinavië en Rusland.
Voedsel
Een vegetarisch menu van grassen en andere planten. In het broedseizoen ook bessen en zelfs moeilijk verteerbare zeggen (een grasachtige groep planten). In de winter ook oogstresten van mais en granen, wortels en aardappelen.
Vogeltrek
Taigarietganzen trekken vanuit de broedgebieden voornamelijk in zuidwestelijke richting weg. Ongeveer 100.000 taigarietganzen overwinteren in het Oostzeegebied, voornamelijk in Zweden. Een klein deel van deze vogels trekt nog verder naar Nederland, slechts in zeldzame strenge winters volgen er meer.
Vogelbescherming Optiek
Verspreiding en aantal
wintergast in zeer klein aantal
In de jaren 1980-1990 was de taigarietgans veel minder zeldzaam dan tegenwoordig. In strenge winters konden tot zo'n 20.000 vogels in Nederland gezien worden. Daarna namen de aantallen flink af en is de taigarietgans intussen een zeldzame wintergast. In omringende landen is dezelfde ontwikkeling zichtbaar: Duitse, Deense en Zweedse vogeltellers melden dezelfde afname als bij ons zichtbaar is.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 0 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 1-22 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 1-3, nov,mrt (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Er zijn nog maar een paar plaatsen waar de soort in de winter te zien is. Alleen in Noord-Brabant en Noordoost-Nederland zijn er enkele vaste verblijfplaatsen met slechte enkele vogels. Toch loont het om ze te zoeken, vanaf december tot en met februari. In een strenge winter zijn de kansen het grootst.
In Europa
Taigarietganzen broeden in Fenno-Scandinavië en in het noorden van Rusland.
Meer informatie
Bescherming
Intensieve jacht op trekkende ganzen lijkt een probleem te zijn, al ontbreken harde wetenschappelijke data om dit te bewijzen vooralsnog. Overwinterende ganzen kunnen schade aan landbouw toebrengen, waarvoor boeren kunnen worden gecompenseerd.
Wat wij doen
Vogelbescherming pleit voor meer natuurinclusieve landbouw en rustgebieden voor ganzen. Bovendien maakt Vogelbescherming regelmatig bezwaar bij overheden tegen onjuiste / onzorgvuldig afgegeven vergunningen voor afschot. Daarnaast bepleit Vogelbescherming maatregelen rondom vliegvelden waardoor ganzen niet massaal te hoeven worden gedood om vogelaanvaringen te voorkomen. Via een netwerk van vrijwillige WetlandWachten houdt Vogelbescherming overal in Nederland de kwaliteit van leefgebieden in de gaten. Internationaal werkt Vogelbescherming als Partner van BirdLife International aan het beschermen van het hele leefgebied van trekvogels: van broedgebied tot overwinteringsgebied.
Wat kun jij doen
Houd afstand tot grote groepen overwinterende ganzen om zo verstoring en onnodig energieverlies te voorkomen.
Meer weten?
- Sovon Vogelonderzoek Nederland
- Gegevens van ringen of halsbanden kun je doorgeven via www.vogeltrekstation.nl
Actuele berichten
Downloads
- Brochure Tour de gans (pdf, 3.80 Mb)
- Winterganzenbeleid: het roer om? (pdf, 471 Kb)
Wet- en regelgeving
De taigarietgans is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn taigarietganzen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de taigarietgans wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De taigarietgans is door een aantal provincies aangewezen als soort die belangrijke schade veroorzaakt. In de relevante omgevingsverordening is vastgelegd welke maatregelen onder voorwaarden door grondgebruikers mogen worden gebruikt ter voorkoming of bestrijding van belangrijke schade door deze soort.
Twee natuurgebieden die door taigarietganzen worden gebruikt als slaapplaats zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat om de Groote Peel en Kampina & Oisterwijkse Vennen. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal