Ooievaar

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Kleppert met snavel op nest.

• Snavelklepperen op nest, roep jongen
• Alarm

Broeden

Ooievaars hebben één legsel per jaar in april, met per nest 3-5 eieren die 33-34 dagen worden bebroed. Broedt op hoge plekken zoals telefoonpalen, bomen, schoorstenen, kerktorens, hoogspanningsmasten of door de mens gemaakte palen met houten platform. Het paren gebeurt na de uitgebreide balts, waarbij de ooievaars hun kop in de nek gooien en klepperen. De jongen zitten 55-60 dagen op het nest. Als ze zijn uitgevlogen, worden ze nog 7-20 dagen gevoerd door de ouders

Leefgebied

Extensief beheerde weilanden in veenweidegebieden en uiterwaarden met een hoge waterstand. Voor een broedplek maakt de ooievaar gebruik van kunstmatige nestgelegenheden op daken en wagenwielen, maar hij broedt ook in zelfgemaakte nesten in bomen.

Voedsel

Het voedsel van de ooievaar is gevarieerd: het bestaat uit kikkers, muizen, mollen en insecten en wordt vooral gezocht in weilanden en hooilanden. Maar ze eten ook hagedissen, regenwormen, jonge vogels, aas en afval.

Vogeltrek

Nederlandse ooievaars volgen vooral de trekroute via Spanje en maken via Gibraltar de oversteek naar Afrika. De meeste andere (vooral Oost-Europese) ooievaars maken gebruik van een route via de Bosporus. De ooievaar is een uitstekende vlieger met trage vleugelslag die goed gebruik weet te maken van thermiek. De Nederlandse ooievaars trekken deels weg, maar minstens een vijfde overwintert in eigen land, veelal afkomstig uit het herintroductieprogramma. De trekvogels keren vanaf februari terug en vertrekken weer vanaf augustus. In Nederland zie je ook doortrekkende Deense en Duitse ooievaars, soms in grote groepen op gemaaid graslanden of gebouwen.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

In veel steden en dorpen broeden weer ooievaars, zoals in het Amsterdamse stadspark Frankendael. Maar ze zijn ook te vinden in de buurt van de voormalige buitenstations. In de IJsselvallei zijn ze uitgewaaierd vanuit Gorssel.

In Europa

Oost-Europa en Spanje herbergen de grootste aantallen ooievaars. In Polen zijn ooievaars bijvoorbeeld een echt karakteristiek onderdeel van het landschap. Ooievaars zijn liefhebbers van een warm tot gematigd klimaat; in koudere gebieden (Scandinavië, IJsland, het Verenigd Koninkrijk en Ierland) worden ze niet of nauwelijks aangetroffen.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming propageert leefgebiedherstel voor de ooievaar. Oudervogels moeten voor zichzelf en hun jongen voldoende voedsel kunnen vinden, ook tijdens slechtweerperiodes. Vogelwerkgroep De IJsselstreek bewijst dat leefgebiedherstel mogelijk is. Daarnaast staat Vogelbescherming voor goede monitoring en onderzoek van de ooievaars in Nederland. En verder stimuleren we effectief agrarisch natuurbeheer. Daar profiteert ook de ooievaar van. Een breed publiek laten we kennismaken met deze boeiende soort via Beleef de Lente.

Wat kun jij doen

• Ooievaars niet bijvoeren.
• Zorg ervoor dat er nergens elastiekjes als zwerfafval te vinden zijn. Ooievaars eten die nogal eens op.
• Meehelpen met ooievaars tellen, zie de website van STORK.
• Boeren, ANV's, waterschappen en provincies kunnen meehelpen via effectief agrarisch natuurbeheer (onder meer via een hoog waterpeil).

Meer weten?

• STORK Stichting Ooievaars Research en Knowhow
• Vogelwerkgroep de IJsselstreek
• Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt
• Sovon Vogelonderzoek Nederland

Actuele berichten

• Oproep: tel overwinterende ooievaars
• In gesprek met Kester Freriks
• Zie de voorjaarsvogels vliegen
• Ooievaar gezien?

Downloads

• Erfvogels in beeld 2014 (pdf, 2.77 Mb)
• Habitatvoorkeur van broedende Ooievaars in de IJsselvallei (pdf, 6.15 Mb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van ooievaars zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast of afhankelijk van bebouwing of biotoop zijn. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In sommige provincies kan in specifieke gevallen op basis van een gedegen ecologische onderbouwing van jaarronde bescherming worden afgeweken. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving