Navigatie overslaan
Kluut / Elwin van der Kolk

Kluut

Pied Avocet, Recurvirostra avosetta - Kluten (Recurvirostridae)

De kluut is uniek door zijn opvallende zwart-witte verenkleed, lange poten en zijn opgewipte snavel. Hiermee zeeft hij door het slik om bijvoorbeeld wormpjes en garnaaltjes te vinden. Broedt in kolonies, vooral in zoute gebieden aan de kust, maar ook in het binnenland. Als hij kuikens heeft suggereert een kluut dat hij gewond is. Hij laat dan een vleugel hangen om de aandacht van de belager af te leiden.

Kluut / Agami

Herkenning

Onmiskenbaar. Wit met opvallende zwarte tekening. Opgewipte snavel, lange lichtblauwe poten. Ook in vlucht onmiskenbaar door de zwartwitte tekening en de lange poten.

Geluid

Meestgebruikte roep luidt "kluut-kluut", roept zijn eigen naam. Daarnaast ook een zacht gekwetter.


42-46 cm, spanwijdte 77–80 cm

Deze soort lijkt op:

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten. Veel plezier!

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Leefwijze

Broeden

Paartjes baltsen opvallend. Broedt meestal in kolonies. Nest een kuiltje in de grond, soms wat opvallender met een echte nestrand. Op slik, kaal weiland, akkers. Eén broedsel, 3-4 eieren. Kan na verlies nieuw legsel op tientallen km afstand maken in een nieuw nest. Eileg half april-eind juni. Broedduur 23-25 dagen, jongen zijn nestvlieders, na 35-42 dagen vliegvlug.

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

Vooral zoute milieus: slikgebieden met eilandjes met kale grond, schelpen, wat planten, kort gras, vaak met plevieren en sterns. In zoete gebieden ook op kort grasland en in open bouwland (bieten, zomergranen, aardappelen, mais). Korte vegetaties zijn essentieel. Kan zich snel ergens vestigen. Is dus een pionier, die na successie vegetatie weer verdwijnt.

Voedsel

Zeeft in ondiep water met maaiende bewegingen van de opgewipte snavel dierlijk voedsel uit het slik, op de tast. Vooral zeeduizendpoten (Nereïs diversicolor). Tijdens de broedtijd foerageren kluten meer door roeren en pikken. Uit feces-onderzoek is gebleken dat in de Dollard hierbij veel Corophium volutator (slijkgarnaaltjes), Copepoda (roeipootkreeftjes), Columbola (springstaarten) Ostracoda (mosselkreeftjes) worden gevangen en ook allerlei insecten en insectenlarven.

Vogeltrek

Kluten die in Nederland broeden, trekken in het najaar weg naar Zuidwest-Europa en Noordwest-Afrika, maar overwinteren steeds vaker in Nederland, in zowel de Delta als het Waddengebied. Tijdens trek sterk kustgebonden, maar wordt soms aangetroffen langs rivieren en meren in het binnenland. Vanaf februari (zachte winters) of maart (koudere winters) keren kluten terug.


Verspreiding en aantal

vrij talrijke broedvogel | wegtrekkend | doortrekker en wintergast in vrij groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Het aantal broedparen in Nederland neemt vanaf 1990 met minder dan 5% per jaar af.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 5800-6650 (in 2020-2022)
Geschat maximum aantal overwinteraars 2900-4600 (in 2016-2021)
Doortrekkers 12.000-17.000, jul,apr (in 2016-2021)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Kluten zijn vooral aan de waddenkust en in de Delta te zien. Kleinere aantallen ook elders, onder meer langs de rivieren.

In Europa

De kluut komt voor in Europa langs de continentale Noordzeekust en in Zuidoost-Engeland. Ook in Zuid-Frankrijk, Sardinië, Italië, Griekenland en langs de Zwarte Zee.

Meer informatie


Bescherming

Is op Europese schaal niet bedreigd (Least Concern). Bedreigingen van de populatie kluten in Europa zijn er in de vorm van watervervuiling door PCB's, pesticiden, selenium, lood en kwik. Belangrijke overwinteringsgebieden in Europa worden bedreigd door infrastructurele ontwikkelingen (Portugal), landaanwinning, vervuiling en verstoring. Kluten zijn gevoelig voor botulisme en vogelgriep. De afname in Nederland hangt samen met nestpredatie, het door vegetatiesuccessie ongeschikt worden van broedplaatsen, voedselproblemen en het verdwijnen van tijdelijk geschikte broedlocaties.

Als een soort op de Rode lijst verschijnt, samengesteld door de Nederlandse overheid, is er al sprake van een flinke bedreiging. Mede daarom heeft Vogelbescherming ook een Oranje lijst laten opstellen, zodat je kan ingrijpen om te voorkomen dat een vogel op de Rode lijst terecht komt. De kluut staat op de Oranje lijst van Nederlandse broedvogels.

Wat wij doen

De kluut is een van de doelsoorten van het Beschermingsplan Duin- en Kustvogels van Vogelbescherming. Daarnaast spant Vogelbescherming zich al heel lang in voor een adequate bescherming van de Waddenzee en de Delta. In de Waddenzee onder meer via het programma Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen.

 

Wat kun jij doen

Houd voldoende afstand ten opzichte van broedende kluten en groepen kluten op hoogwatervluchtplaatsen. Heb je als agrariër broedende kluten op jouw land, schakel dan de lokale agrarische natuurvereniging in. Nesten moeten dan beschermd worden tegen vertrapping door vee. In het beheer kunnen kluten geholpen worden door het toelaten van plasdrassituaties met modderige plekken, flauwe slootkanten met slik en het toelaten van enige dynamiek van water. Eilandjes met kale grond in combinatie met ondiep water kunnen kluten verleiden om te gaan broeden. Om kluten te houden, dient de broedlocatie kaal of laag begroeid te blijven. Dit kan door opzetten van water in het vroege voorjaar en door intensieve voorbeweiding met schapen.

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads

Drieteenstrandloper / Shutterstock

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

Neem MijnVogelvinder.nl in je hand en herken vogels door het hele land! MijnVogelvinder.nl is een web-app voor de mobiele telefoon. Deze handige vogelwegwijzer voor onderweg vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien.

Meer over MijnVogelvinder

Wet- en regelgeving

De kluut is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kluten beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kluut wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kluten zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd.

Verschillende natuurgebieden die door kluten worden gebruikt als broedgebied, foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Noordzeekustzone, Voordelta en Waddenzee. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal