Voorjaar = vogeltrektijd

Hoe vogeltrek werkt, vooral in het najaar, las u eerder op onze website. De voorjaarstrek verloopt anders dan in het najaar, omdat vogels nog meer haast hebben. Want hoe eerder ze in de broedgebieden arriveren, hoe eerder ze de beste plekjes voor hun nest kunnen claimen en hoe groter de kans op een goed broedseizoen. Dat geldt ook voor verschillende soorten gele kwikstaarten: de ene komt nu aan om hier te broeden, terwijl de ander nog een flinke tocht voor de boeg heeft. Hoe u deze populaties kunt onderscheiden wordt hier uitgelegd.

Veel soorten zetten er tegenwoordig extra de sokken in om op tijd in het noorden aan te komen. In vergelijking met enige tientallen jaren geleden scheelt dat dagen of zelfs enkele weken. Een mogelijke verklaring is dat zij reageren op de klimaatverandering, waardoor in onze contreien de insectenpiek eerder plaatsvindt. Doordat het steeds warmer is, zijn er eerder veel insecten. Vogels hebben die insecten nodig om hun jongen te voeren. Zo zagen we de eerste boerenzwaluwen in de jaren ‘70 eind maart of begin april, tegenwoordig zijn ze er al half maart: twee weken eerder.

Iedere soort kent zijn eigen terugtrekperiode. Vogels die niet ver weg vliegen, zoals naar Zuid-Europa, zijn vaak als eerste terug. Dat geldt bijvoorbeeld voor tjiftjaf, zwartkop en blauwborst. Die zijn nu alweer thuis.

Langeafstandstrekkers als spotvogel, zomertortel en wielewaal komen later aan vanuit Afrika. Maar dat is geen wet van Meden en Perzen, want boerenzwaluwen trekken heel ver weg, maar zijn relatief vroeg terug in de Nederlandse boerenschuren waar ze broeden. Noordse sterns maken het daarbij wel heel bont. Zij brengen de winter door rond Antarctica, tot Australië aan toe!
Overigens kan er onderweg van alles gebeuren: zo zorgen slecht weer of zandstormen boven de Sahara soms voor vertraging, zoals in 2018 bij huis- en gierzwaluwen. En er zijn helaas nog meer obstakels die zij moeten trotseren, zoals windmolens en hoogspanningsleidingen en de (illegale) jacht.  

Vogeltrekkalender

Bekijk hier de periode van aankomst van meer dan vijftig vogelsoorten (pdf)!
(bronnen: trektellen.nl en waarneming.nl).

Veel trekvogels volgen de kust tijdens de trek. Dit is handig voor ons want de Nederlandse kustlijn kent ongeveer een zuidwest>noordoost-ligging: precies de trekrichting van veel vogels. Je gaat in april-mei in de duinen zitten en de vogels vliegen je om de  oren. Tenminste als het weer goed is. Vooral bij droog weer en een zachte zuid(oost)elijke wind – want de vogels hebben dan rugwind – kan het de moeite waard zijn.

Overigens kunnen veel vogelsoorten al trekkend zo goed als overal opduiken, ook in het binnenland: beflijsters op voetbalvelden, gele kwikstaarten op een stadsgazon of een kwartelkoning in de binnenstad van Utrecht.

De voorjaarstrek concentreert zich in Nederland op een aantal plekken. Dat kan onder de juiste omstandigheden een fantastische ervaring opleveren. Op zulke plekken worden de trekvogels soms al decennia lang geteld door toegewijde vogelaars. De meest beroemde van deze trektelposten moet wel Breskens zijn in Zeeuws-Vlaanderen. Net ten westen van dat dorp, bij de vuurtoren, staan de vogels namelijk voor een keuze: of de Westerschelde over vliegen (vinden ze vaak eng), of de kustlijn naar het oosten volgen en het open water mijden. Op goede dagen passeren er bijvoorbeeld tienduizenden piepers, kwikstaarten en (gier)zwaluwen. En er is altijd kans op leuke krenten in de pap, zoals zomertortels, wielewalen, purperreigers, zwarte wouwen en meer.

Andere vergelijkbare telposten zijn onder andere de Kamperhoek (aan de Flevolandse kant van de Ketelbrug) en de Noordkaap of Eemshaven in het uiterste noordoosten van het land.

Aan de hand van de weersverwachting en de informatie op die websites is het mogelijk een leuk (of supergoed) dagje vogeltrek te plannen. 

Laatste helft april-eerste helft mei is doorgaans de beste tijd om de voorjaarstrek hier waar te nemen, dus dat moet nu lukken. Veel vogelplezier!