Ransuilentijd!

Fietst u ’s morgens naar de bakker, ziet u ineens een uil in een berk zitten. Stoppen, kijken, blijken het er zes! Brood uitverkocht, maar toch de beste dag van de afgelopen maand! Uilen zijn de gaafste vogels ooit en er één zien is een wens van velen.

Ransuilen ziet u nu in groepjes, want ze brengen samen de winter door en slapen met zijn allen in een boom. Dat kan in een natuurgebied zijn, maar ook in een park, op een begraafplaats of zelfs in een tuin. Op die zogenaamde roestplaatsen ziet u dan een paar tot soms tientallen ransuilen bij elkaar. Juist overdag, want dan rusten ze en in de avondschemer gaan ze op jacht. Weer lekker op zichzelf, zwerven, op zoek naar rondscharrelende muizen.

’s Morgens komen ze weer bijeen in meestal dezelfde bomen. En onder die roestbomen vindt u uitgespuugde braakballen waarin onverteerbare haren en botjes van de muizen zitten. Sterker, zo’n roestplaats valt vaak in eerste instantie op door de braakballen en spierwitte uitwerpselen die er onder liggen. Zeker als het om veel uilen gaat, die al een tijdje in de boom slapen, kan het een behoorlijk stinkende smeerboel worden.

Hm... Zouden ze daarom ransuil heten? Afgeleid van ‘wat een ranzige uilen zijn het toch’? Nagezocht, wat blijkt: een ‘ranse’ is een ander woord voor sluier. De ransuil dankt zijn naam vermoedelijk aan de veertjes van het gezicht die lijntjes vormen en op een sluier lijken.

De ransuil wordt vaak verward met de oehoe. Het verenpak van beide vogels is beigebruin met donkere vlekken en strepen. Allebei kunnen ze u met wijd open gesperde ogen indringend aankijken. Ze hebben prachtige kijkers met diepzwarte pupillen en fel geeloranje irissen. En allebei hebben ze opvallende oorpluimen op hun kop.

Even terzijde: de oorpluimen hebben niets met horen te maken. De oren van een uil zijn een soort kleine gaten in de schedel aan de zijkant van de kop naast of achter de ogen, net hoe u kijkt. Er liggen veren plat overheen. Die pluimen bovenop de kop geven vooral het gemoed aan: bij een alerte uil staan ze overeind en bij een ontspannen uil liggen ze plat.

Tot zover zijn ransuil en oehoe dus tweelingbroers van elkaar, maar dan kijken we naar het formaat. Een ransuil meet zittend in een boom rond de 35 cm, terwijl een oehoeman 60 cm groot wordt en een oehoevrouw zelfs 75 cm! U zult het echt weten als u er ooit één ziet: een oehoe is enorm.

Bij Vogelbescherming krijgen we niet zelden meldingen binnen van mensen die een hele groep oehoes bij elkaar hebben gezien. Een logische vergissing, maar dan gaat het bijna altijd om ransuilen. Dat is immers een van onze algemeenste uilen, en ze komen ‘s winters ook nog in groepen samen. De oehoe daarentegen is hier razend zeldzaam, met hooguit enkele tientallen broedparen. Er is in zo’n geval dus bijna geen twijfel  mogelijk. Maar zeg nooit nooit, want we horen de gekste dingen!

Wilt u nu wel eens een groepje ransuilen met eigen ogen zien? In uw eentje, heerlijk in de stilte van de vroege ochtend. Of juist samen met de kinderen, eropuit in de kerstvakantie.

Houd sowieso altijd uw ogen en oren open als nu buiten bent. Geen garantie, maar u kunt bijvoorbeeld kijken op www.waarneming.nl of er een roestplaats in de buurt is. Zoek dan bij Waarnemingen, vul een begin- en einddatum in en kijk bij de omschrijving. Soms is een locatie afgeschermd, omdat het natuurlijk niet de bedoeling is dat er tien vogelliefhebbers bij iemand in de tuin gaan staan. Een andere tip: bel eens met de plaatselijke vogelwerkgroep, vaak hebben ze een speciale uilenwerkgroep en die mensen weten de roestplaatsen in de buurt zo te vinden.