Nieuw verschenen: Dwaalgast in het graan

Wat is de steppekiekendief voor soort vogel?

“Het is een van de vier soorten kiekendieven in Nederland, de kleinste van het stel en een stuk zeldzamer. Het zijn fantastische en sierlijke vliegers die telkens weten te verrassen.

Niet in de laatste plaats omdat het een nomadische soort is. Ze keren bijvoorbeeld niet per se terug naar de plek waar ze geboren zijn, of eerder hebben gebroed, wat bijvoorbeeld de grauwe kiekendief wel doet. Die laat een duidelijk patroon zien.

Steppekiekendieven zijn ook trekvogels. Vanuit hun broedgebieden in Finland, Rusland en Kazachstan vliegen ze na het broedseizoen naar diep in Afrika, maar ook naar India om daar te overwinteren.

Er zijn niet veel steppekiekendieven gezenderd tot nu toe – in het boek beschrijven we de bekende gevallen – maar de gegevens die dat tot nu toe hebben opgeleverd, lijken te bevestigen dat steppekiekendieven tijdens de trek hun voedsel volgen. Dat bestaat voor een belangrijk deel uit kleine vogels en die houden zich op langs rivieroevers, zeker in verder droge Afrikaanse landen.”

Jullie hebben onderzoek gedaan in de literatuur, archieven en musea en dat gecombineerd met veldwerk. Welk aspect van wat je tegenkwam sprak jou het meest aan?

“De onvoorspelbaarheid van deze soort. We beschrijven een vrouwtje steppenkiekendief die na het broedseizoen een paar honderd kilometer naar het noorden vliegt om daar zes weken te verblijven, om daarna pas zuidwaarts te vliegen richting haar overwinteringsgebied. Was ze potentieel nieuw broedgebied aan het verkennen? Zo’n gegeven vind ik fascinerend. Nu we meer over het leven van de steppekiekendief te weten zijn gekomen, ben ik de grauwe kiekendief, waar het in ‘De man op de dijk’ over ging, bijna een beetje saai gaan vinden.”

In 2017 was iedereen blij die van vogels houdt in Nederland: een nieuwe broedvogel in ons land en dan nog wel zo’n spectaculaire!

“Jazeker, het was voor Ben en mij ook de reden om aan dit onderzoek te beginnen. Gaandeweg kom je dan wel achter een aantal zaken. Zo waren er langer geleden influxen van steppekiekendieven onze kant op. De kans is zeker aanwezig dat er al eerder dan 2017 een paartje steppekiekendieven in Nederland heeft gebroed. In het boek gaan we daar uitgebreid op in.

En de blijdschap over dit Groningse broedgeval verdween trouwens wel tijdens het schrijven. Eigenlijk is de oorzaak vermoedelijk eerder triest te noemen, want het lijkt er op, dat er van alles aan de hand is in de oorspronkelijke broedgebieden en ook in de overwinteringsgebieden. Intensivering van landbouw, milieurampen, vervuiling van rivieren en noem het maar op. En als een vogel dan maar besluit in een intensief akkerbouwlandschap in Groningen een nest te beginnen, wat niet zijn oorspronkelijke broedbiotoop is, dan word je daar niet vrolijk van.”

Hoe gaat het nu verder met jou en de steppekiekendieven Elvira?

“Over de steppekiekendief staan nog veel vragen open. We roepen in het boek onderzoekers ook op die handschoen op te pakken en zich te verdiepen in deze spannende soort. Zelf gaan we bijvoorbeeld met zenderonderzoek bezig, via Harrier Conservation International. En hoe meer er bekend wordt, hoe meer je dat ook weer wil gaan vertellen, bijvoorbeeld in een deel 2.

Maar voorlopig gaat na de bevalling van ‘Dwaalgast in het graan’ mijn aandacht uit naar de afronding van een heel ander project: de biografie van de Groningse schilder H.N. Werkman.”

'Dwaalgast in het graan' is te koop in de winkel van Vogelbescherming en online bijvoorbeeld via KNNV Uitgeverij.