Kentish Plover, Anarhynchus alexandrinus - Plevieren (Charadriidae)
Rode lijst
De strandplevier is een zeldzame broedvogel van vooral kustgebieden. Prefereert daarbij open, zandige plaatsen als stranden en zandplaten. Staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Strandplevieren zijn veel lichter dan bontbekplevieren, die algemener zijn. Het voedsel van deze oogjager bestaat uit insecten, kreeftachtigen, spinnen en andere diertjes.
Klein en lichtgekleurd pleviertje dat lange stukken rent. Zwarte snavel en poten. Geen borstband, maar zijborstvlekken. Mannetje opvallender getekend dan vrouwtje, met bruingeel petje en opvallend zwart vlekje op het voorhoofd.
Kort rateltje en een zacht fluitje.
15-17 cm, spanwijdte 42–45 cm
Territoriaal. Solitair broedend of in losse 'kolonies' (nesten op enkele meters afstand van elkaar mogelijk), en dan vaak met dwergsterns samen. Nest een kuiltje in de grond, bekleed met wat schelpjes of steentjes. Eileg vooral in mei. Eén broedsel per jaar, meestal 3 eieren, broedduur 23-29 dagen, jongen (nestvlieders) na 27-31 dagen vliegvlug; worden door beide ouders gevoerd.
Nestelt in open kustgebieden met veel dynamiek en weinig vegetatie, vooral op nieuw aangelegde eilanden, in jonge duintjes, zeer kort gegraasde kwelders, rustige stranden, soms op bouwterreinen etc. Natuurlijk broedbiotoop in het kustgebied in primaire duinen, strandvlaktes en permanent drooggevallen zandplaten, schelpenstrandjes, schelprijke hoge delen van schorren en kwelders. Niet gebonden aan zoute milieus, maar de binnenlandse broedplaatsen in het IJsselmeergebied en op bouwterreinen in West-Nederland zijn inmiddels verlaten. Foerageert met kuikens in of nabij broedgebied. Op het strand bij voorkeur tussen aanspoelsel van zee. Volwassen vogel kan verder van broedgebied foerageren op slikken en zandplaten.
In binnenland vooral insecten (kevers, vliegen), ook slakjes, spinnen en vlokreeftjes. In brak en zout leefgebied vooral garnalen en krabbetjes, wormen (zeepieren) en slakjes. Oogjager, zoekt voedsel op typische plevierenmanier: lopen-stilstaan-pikken etc. Pikt voedsel van de grond of in bovenste laag van de bodem.
West-Europese broedvogels overwinteren vooral in Zuidwest-Europa en mogelijk in Noord- en West-Afrika. Trekt gelijk na grootbrengen jongen weg (vanaf eind juni), eerst om te ruien. Najaarstrek begint in september. Aankomst in broedgebieden vanaf eind april tot in mei. Trekt vooral 's nachts.
zeer schaarse broedvogel | wegtrekkend | doortrekker in zeer klein aantal
De aantallen strandplevieren nemen al decennia sterk af.
Aantal broedparen | 200-220 (in 2022) |
Geschat maximum aantal overwinteraars | 1-2 (in 2016-2021) |
Doortrekkers | 110-200, jul,mei (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Zeldzame broedvogel en doortrekker. Beste kansen om strandplevieren te zien, zijn er in de noordelijke Delta en op de oostelijke Waddeneilanden.
Broedvogel van continentale kust van Atlantische Oceaan van het Iberisch Schiereiland tot in Denemarken en Duitsland. Ook langs de Middellandse Zee, in Oost-Europa (onder meer Oekraïne) ook in binnenland.
De strandplevier staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels als 'bedreigd'.
Op Europees niveau niet sterk bedreigd, maar dit geldt wel voor de nabijgelegen West-Europese populaties. In Nederland sterk afgenomen, met 75% sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het broedsucces van strandplevieren is structureel te laag. De drukte op de stranden, die vroeger een belangrijk broedgebied van de soort vormden, is enorm groot geworden. Door gebrek aan kustdynamiek groeit geschikt broedgebied te snel dicht en ontstaan te weinig nieuwe broedgebieden. Hierdoor verdwijnt in toenemende mate het natuurlijke leefgebied van de strandplevier, zowel in de Delta als op de Wadden. Ook opgespoten terreinen groeien snel dicht.
Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.
De strandplevier is doelsoort van het Beschermingsplan Duin- en Kustvogels en het Actieplan Bedreigde Vogels. Ook het programma Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen is gericht op bescherming van onder meer de strandplevier. Het zorgt voor veilige broed-, rust- en foerageerplekken voor vogels in het Waddengebied in combinatie met verantwoord vogeltoerisme.
Opvoeren van kustdynamiek in buitendijkse gebieden en voeren van natuurlijk peilbeheer zodat herstel en ontwikkeling van primair habitat plaatsvindt, zoals slufters, natte kwelders, eilandjes en zoutmoerassen. In het Grevelingenmeer kan bijvoorbeeld het oppervlak geschikt broedgebied voor kustbroedvogels aanzienlijk vergroot worden. Dat kan met behulp van peilwisselingen (hoger peil in winter, lager peil in voorjaar en zomer) waardoor de successie in de laaggelegen gebieden wordt tegengegaan. Omdat het Grevelingenmeer zout is, gaat de successie hier minder hard dan in zoet water, wat dit meer bij uitstek geschikt maakt voor dergelijke maatregelen.
Aanvullende maatregelen voor de bescherming van strandplevier zijn: beperkte openstelling van geschikt broedgebied voor mensen en vee en het scheppen van strandreservaten, waar de toegang sterk beperkt wordt. De terugkeer van de strandplevier langs de meeste van onze stranden lijkt onwaarschijnlijk, gezien de grote recreatieve belangen. Toch is het wenselijk om hier en daar strandreservaten in te richten.
U kunt meehelpen als vrijwillige Vogelwacht op de stranden.
De strandplevier is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn strandplevieren beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de strandplevier is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Verschillende natuurgebieden die door de strandplevier worden gebruikt als broedgebied, foerageergebied en/of slaapplaats zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied op grond van hoofdstuk 2 van de Wet natuurbescherming. Dit zijn de volgende gebieden: Duinen Goeree & Kwade Hoek, Duinen Terschelling, Grevelingen, Haringvliet, Krammer-Volkerak, Markiezaat, Noordzeekustzone, Oosterschelde, Waddenzee, Westerschelde & Saeftinghe en Zoommeer. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle plannen, projecten en andere handelingen die mogelijk significante negatieve effecten hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen.
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal