Visdief
Common Tern, Sterna hirundo - Sterns (Sternidae)
Rode lijst
Visdieven zijn koloniegewijs broedende vogels van de kust en visrijke wateren in het binnenland. Bij voorkeur broeden ze op eilandjes en andere voor grondpredatoren moeilijk bereikbare plaatsen met een vrijwel kale tot grazige bodem. Visdieven eten graag kleine rondvis, die meestal duikend bemachtigd wordt. Bij gebrek aan rondvis schakelen ze over op kleine platvis, garnalen, kikkervisjes etc. ‘Onze’ visdieven overwinteren langs de West-Afrikaanse kust, van Mauritanië tot Nigeria.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Meest algemene stern in Nederland, die zowel aan de kust als in het binnenland te zien is. Rug en vleugels zijn zilvergrijs en de onderdelen lichtgrijs. Visdieven hebben een zwarte kopkap die doorloopt tot in de nek. De buitenste handpennen zijn iets donkerder waardoor er - vooral in de zomer - een donkere wig op de bovenvleugel ontstaat. Lijkt sterk op noordse stern. Maar visdieven hebben een langere snavel en hals, bredere vleugels, langere poten en meestal een zwarte punt aan de oranjerode snavel.
Geluid
Kenmerkend, krijsend. Lager dan noordse stern.
32-39 cm, spanwijdte 72-83 cm
Cursus Vogels in Nederland
Leefwijze
Broeden
Heeft één legsel per jaar met 2-3 eieren in een nestkuiltje. Broedt meestal vanaf mei tot begin juni. Broedduur: 21-24 dagen. Visdieven broeden in kolonies op rustige, spaarzame begroeide terreinen aan de kust en bij binnenwateren, maar soms ook op daken in het westen en noorden van Nederland. De jongen kunnen na 23-27 dagen vliegen.
Leefgebied
Visdieven komen hoofdzakelijk voor in kustgebieden, maar ook in het binnenland zijn kolonies te vinden, in waterrijke graslanden en op platte grinddaken. Ook natuurontwikkelingsgebieden langs de grote rivieren voorzien in geschikte broedgelegenheid voor de visdief. Ze zoeken hun voedsel in zoete en zoute milieus: intergetijdenzone, kust, moeras, rivieren, beken en meren.
Voedsel
Bidt en duikt naar kleine visjes, zoals spiering. Tijdens de balts presenteren de vogels visjes aan elkaar.
Vogeltrek
Visdieven overwinteren voornamelijk langs de westkust van Zuid-Europa en Afrika, met name het kustgebied van Mauritanië en Nigeria. Een klein deel van de visdieven trekt helemaal door naar Zuid-Afrika. Ze volgen tijdens de trek de kustroute, maar ook over het binnenland, daarbij vooral het laagland opzoekend. Visdieven verschijnen vanaf eind maart. De meeste voorjaarstrek tussen half april en eind mei. Vanaf begin juli gaan er weer groepen richting het zuiden, wat doorgaat tot september/begin oktober.
Verspreiding en aantal
vrij talrijke broedvogel | wegtrekkend | doortrekker in vrij groot aantal
In de jaren '50 van de vorige eeuw broedden er maximaal 40.000 paar in Nederland, tegen de helft daarvan nu. In de jaren zestig stortte de populatie in vooral door lozing van landbouwbestrijdingsmiddelen tot zo'n 5000 broedparen. Na een verbod volgde een herstel van de soort. De laatste jaren neemt de soort weer licht in aantal af. Voedselgebrek kan ertoe leiden dat er jaren zijn waarbij jongen amper volwassen worden.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 13.000-14.000 (in 2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 0-0 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 59.900-240.000, aug (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
IJsselmeer. Op eiland De Kreupel huist een kolonie. Vaak jagend te zien boven sloten en plassen in de polders.
In Europa
Visdieven komen voor in het grootste deel van Amerika, Azië en Europa van ongeveer de Noordpoolcirkel tot aan de Kreeftskeerkring. Het is het wijdst verspreide lid van de familie der Sternidae.
Meer informatie
Bescherming
Verschillende oorzaken zorgen voor stagnatie in de comeback van de visdief. Ten eerste is er de nijpende voedselsituatie langs de kust en in het IJsselmeer, veroorzaakt door overbevissing. In de binnenwateren speelt vertroebeling door toegenomen voedselrijkdom (eutrofiëring) waarschijnlijk een negatieve rol voor een oogjager als de visdief. De afname aan geschikte broedplaatsen kan plaatselijk een rol spelen. Dat komt door toegenomen recreatie, predatie en begroeiing. Maatregelen ter verbetering van het voedselaanbod (in Nederlandse wateren én in de West-Afrikaanse overwinteringsgebieden) zijn gewenst.
De visdief staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich op vele manieren in voor duurzame visserij in Waddenzee en het IJsselmeer. Dat leidde onder meer tot forse visserijbeperkende maatregelen voor het IJsselmeer gedurende een aantal jaren. Hard nodig gezien het bereikte historische dieptepunt. Het proces dat tot dit resultaat heeft geleid, is gestart nadat Vogelbescherming ten onrechte verleende visvergunningen succesvol had aangevochten. Daarnaast is Vogelbescherming betrokken bij het aanleggen van geschikt broedhabitat voor visdieven, onder meer met steun van het Waddenfonds en de Stern Groep. Verder heeft Vogelbescherming eerder onderzoek bekostigd en gestimuleerd zoals tijdens het Jaar van de Visdief in 2009, een initiatief mede van Sovon.
Wat kunt u doen
Duurzame visserij, in Nederland en voor de kust van West-Afrika, is een belangrijke manier om de visdief te redden. Terreinbeheerders kunnen bijdragen door te zorgen voor geschikt broedhabitat (vegetatiearme broedeilanden) en rustige gebieden. De locatie van deze eilanden is echter essentieel, ze moeten nabij goede voedselgebieden liggen.
Meer weten?
Actuele berichten
- Expositie de Stern verhuist naar kaasboerderij aan rand IJsselmeer
- Rechter schorst vergunningen spieringvisserij Waddenzee
- De Stern landt in het Afsluitdijk Wadden Center
- 5 succesverhalen van een Wetlandwacht
Downloads
- 2009 Jaar van de Visdief (pdf, 1004 Kb)
- Beschermingsplan duin- en kustvogels, basisrapport deel A (pdf, 1.80 Mb)
- Beschermingsplan duin- en kustvogels, basisrapport deel B (pdf, 6.90 Mb)
- Broedsucces van Kustvogels in de Waddenzee (pdf, 972 Kb)
- Vogels langs de randen van het wad (pdf, 5.24 Mb)
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De visdief is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn visdieven beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de visdief is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
Verschillende natuurgebieden die door visdieven worden gebruikt als broedgebied, foerageergebied en als slaapplaats zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied op grond van hoofdstuk 2 van de Wet natuurbescherming. Het gaat om Grevelingen, Haringvliet, IJsselmeer, Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld & Twiske, Krammer-Volkerak, Markermeer & IJmeer, Oosterschelde, Voordelta, Waddenzee, Westerschelde & Saeftinghe en Zoommeer. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle plannen, projecten en andere handelingen die mogelijk significante negatieve effecten hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in onderstaande database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal