Vrijwilligers maken ruimte voor strandbroeders

Jaarlijks aan het begin van maart kun je langs de Noordzee- en Waddenkust vrijwilligers bezig zien met het plaatsen van de afrasteringen op het strand. Mieke en haar medevrijwilligers doen dat op de stranden van Oostvoorne en de Maasvlakte. “We zetten stukken strand af waarvan we weten dat de vogels daar vaak komen om te broeden”, legt Mieke uit. “We beginnen met de stranden schoonmaken. Dan plaatsen we paaltjes met touwen, en borden met uitleg.”

De vrijwilligers letten erop dat er voldoende strand overblijft voor recreatie. “Er zijn veel mensen die het strand gebruiken: wandelaars, hondenuitlaters, kitesurfers, paardrijders. Met respect voor iedereen proberen we ruimte te confisqueren voor de vogels. Zij vliegen tweeduizend kilometer vanuit Spanje en Afrika om hier te broeden en hun kuikens groot te brengen. Dat doen ze in zeer korte tijd: eind juli moeten de kuikens klaar zijn om de grote tocht naar het zuiden mee terug te vliegen. Ze zoeken in ons land een plekje om dit voor elkaar te krijgen en wij doen ons best om deze plekjes te beschermen, zodat ze hun taak kunnen volbrengen.”

Vooral dwergsterns, bontbekplevieren en strandplevieren maken gebruik van de rustgebieden. Wanneer de vogels terugkomen van hun zuidelijke overwinteringsgebied, houden Mieke en haar medevrijwilligers goed in de gaten of ze zich er nestelen. “Op de Maasvlakte hadden we afgelopen jaren groot succes met dwergsterns: er waren misschien wel twintig nesten. Daartussen zitten dan bontbekplevieren en afgelopen jaar ook wat strandplevieren. Op Oostvoorne hebben we strandplevieren en een paar bontbekken. Dat strand is niet geschikt voor dwergsterns want er zit minder vis.”

Als de vogels zich hebben gevestigd, komen de vrijwilligers op drukke dagen geregeld kijken of bezoekers de afzetting respecteren. “Gelukkig gebeurt het zelden dat mensen achter de touwen gaan, maar loslopende honden wel. Dan gaan we er naartoe en leggen we uit: zou u misschien de hond aan de lijn willen doen want daar zitten zeldzame vogels te broeden. Vooral de plevieren zijn kleine vogels, dus als je het niet weet dan zie je ze niet. Ik vertel dan hoe bijzonder het is dat de strandbroeders hier zitten. Ze zijn heel kwetsbaar: ze gaan midden op het strand op de schelpjes zitten, in een klein kuiltje in de grond. In weer en wind zitten ze op de open vlakte te broeden. Soms laat ik het mensen zien door mijn verrekijker. Meestal reageren ze daar heel positief op en doen ze hun hond aan de lijn.”

En als de vogels toch verstoord worden? Dan kan dat ernstige gevolgen hebben, vertelt Mieke: “Dwergsterns broeden in een kolonie, dat is voor hen zelf veiliger. Maar ze zijn heel verstoringsgevoelig. De hele kolonie vliegt op als er iemand met een hond komt. Meeuwen en kraaien kunnen dan eenvoudig de eieren of kuikens uit het nest pakken en opeten. En duurt de verstoring lang, dan durven de ouders niet terug te komen en worden de eieren onderkoeld of oververhit in de zon.” En het gaat al niet zo goed met de soort: zowel de dwergstern als de strandplevier en bontbekplevier staan op de rode lijst van bedreigde of kwetsbare vogels.

Mieke doet het werk samen met elf andere vrijwilligers. Zelf heeft ze zich in 2020 aangesloten, naar aanleiding van een oproep van Vogelbescherming. “Een vogelaar was ik niet echt, maar ik ben een natuurmens en hou van jongs af aan al van het strand en de dynamiek eromheen. Ik vind het geweldig om hier bezig te zijn voor de strandbroeders en ik heb veel over ze geleerd. De eerste keer dat je een net uitgekomen eitje ziet, daar word je stil van. En de kleintjes gaan meteen aan de wandel om eten te zoeken. Je ziet ze over het strand rennen, een héél klein bolletje met twee hele kleine pootjes, dat is zo komisch.”

Dat ze deze schoonheid kan delen met anderen, vindt Mieke het mooiste van haar vrijwilligerswerk. “Veel mensen hebben het zelf niet in de gaten, maar als je ze er attent op maakt dan zien ze het wonder van wat hier leeft. Ik heb zo veel leuke gesprekken gehad! En het is fijn dat mensen respect houden voor de afzetting. Dat we allemaal ons best doen zodat die vogeltjes hun kuikens kunnen grootbrengen.”