Navigatie overslaan
Kramsvogel / Elwin van der Kolk

Kramsvogel

Fieldfare, Turdus pilaris - Lijsters (Turdidae)

Rode lijst

De kramsvogel is in Nederland vooral in de winter te zien. Hoewel de soort wel broedt in het zuiden en oosten van het land zijn deze aantallen in het voorjaar erg laag. In najaar en winter is het 'tsjak-tsjak-tsjak' van groepen kramsvogels zeer regelmatig te horen. Ze zijn dol op bessen en appels en daarom goed in fruitteeltgebieden te zien. Maar ze zoeken ook voedsel op weilanden, soms samen met koperwieken.

Kramsvogel / Agami

Herkenning

Tijdens de vlucht zijn de lichtgrijze stuit en witte ondervleugels goed te zien, net als de lange staart met geheel zwart uiteinde. Verder hebben kramsvogels een bruine mantel en een overwegend grijze kop. De onderzijde is zwaar getekend met een oranjegele tint op de borst. Heeft als hij zit vaak 'afhangende' vleugels.

Geluid

Roept karakteristiek, "tsjakkend". Zang met scherpe, krassende tonen.


22-27 cm

Deze soort lijkt op:

Beleef de Lente live

Ieder broedseizoen laten publiekslievelingen als steenuil, ooievaar, slechtvalk, kerkuil en zeearend zich voor de camera’s bewonderen. Van de meest bijzondere momenten worden clipjes gemaakt, zodat niemand iets hoeft te missen. Per vogel wordt een blog bijgehouden door een deskundige om uit te leggen wat er gebeurt en wat we kunnen verwachten.

Naar de camera's

Steenuil / Nature in Stock - Eric Medard

Leefwijze

Broeden

Kramsvogels broeden nog maar zelden in Nederland. Broedt vanaf eind april met meestal 5-6 eieren. Heeft vaak twee legsels per jaar. Als het habitat goed is, broeden ze in kolonies. Broeddduur: 10-13 dagen. Nesten bevinden zich vaak in populieren, wat hoger in de boom. Het nest is meestal goed te zien, in een vork van dikke takken of tegen de stam. Predatoren zoals zwarte kraaien worden fel verjaagd en soms in de vlucht ondergepoept. De jongen zitten zo'n 12-16 dagen op het nest voor ze uitvliegen. Jongen zijn vanaf twee weken (maar ook wel pas na ca. 30 dagen) zelfstandig.

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

De kramsvogel broedt in halfopen cultuurlandschap met vochtige graslanden en boomgroepen, vooral in Limburg, de Achterhoek en Twente. In het noorden ook in kleine gebieden met bomen in open, ruig, landschap. De kramsvogel broedt vaak in een kolonie, met meerdere nesten per boom en meerdere aangrenzende bomen bewoond. Voedsel wordt gezocht in bossen, parken, tuinen en op weilanden.

Voedsel

Kramsvogels eten vooral wormen en insecten. In Nederland foerageren ze op weilanden op de bekende lijstermanier. Hippen, stilstaan, een regenworm pakken en weer doorgaan. In de winter eten kramsvogels ook bessen; bessenstruiken als vuurdoorns kunnen in korte tijd door hongerige kramsvogels geplunderd worden. Rottend fruit is ook erg populair bij kramsvogels.

Vogeltrek

De (weinige) kramsvogels die in Nederland broeden trekken 's winters weg naar België en Frankrijk (monding van de Gironde en de loop van Rhône en Loire). Het zijn geen langeafstandstrekkers. Veel kramsvogels uit Noord- en Oost-Europa komen massaal naar Nederland in de winter om hier te blijven of om verder zuidelijk door te trekken. Dat begint in september tot ver in november, en vooral in oktober. Als er sneeuw komt vanuit het noorden, trekken de vogels massaal naar het zuiden. Breed uitwaaierende groepen 'tsjakkers' laten zich zien in het open gebied. Bij kou trekken kramsvogels meer naar de stad. In het voorjaar trekken de vogels weer naar het noorden vanaf februari tot begin mei, met het hoogtepunt eind maart.

Mijn tuin een vogelparadijs

Doe gratis de Postcode Vogelcheck en ontdek welke vogels in jouw buurt leven, en ontvang van Vogelbescherming makkelijke en praktische tips. Ook voor vlinders en vleermuizen kun je aan de slag. Doet u mee?

Doe de Postcode Vogelcheck

tuin / shutterstock

Verspreiding en aantal

uiterst schaarse broedvogel | wegtrekkend | doortrekker en wintergast in zeer groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Midden jaren 1960 koloniseerde de kramsvogel Nederland, nadat dat ook was gebeurd in het Rijnland (Duitsland) en de Ardennen (België). Vanaf 1972 broedden er jaarlijks steeds meer kramsvogels, tot een maximum van zo'n 800 tot 900 paren in de jaren '80, waarna een sterke daling inzette. Aantal broedparen in Nederland: 15-40 (2013). De reden van de achteruitgang is onbekend.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 10-25 (in 2018-2020)
Geschat maximum aantal overwinteraars 200.000-500.000 (in 2013-2015)
Doortrekkers 200.000-1.000.000 (in 2008-2012)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

's Winters zijn kramsvogels veelal te vinden in fruitteeltgebieden waar ze zich in boomgaarden te goed doen aan rottende appels, maar ook in graslanden. Goede trefkans in de winter ook in de duinen waar ze foerageren op duindoorn.

In Europa

Kramsvogels komen voor van Zuidoost-Frankrijk en Benelux, noordwaarts tot in het uiterste noorden van Fenno-Scandinavië en oostwaarts tot de Amoer-rivier in Rusland. De kramsvogel is een van de meest voorkomende vogelsoorten van Noord-Europa. In Fenno-Scandinavië broedt zo'n 60% van de Europese populatie.

Meer informatie


Bescherming

De oorzaken voor de opkomst en vervolgens de sterke afname van de kramsvogel zijn onduidelijk. Wel is bekend dat deze trend onderdeel is van een veel groter proces. De kramsvogel lijkt haar verspreidingsgebied te verkleinen, waarbij de rand van de verspreiding in oostelijke richting opschuift. Veranderingen in het landschap, waardoor er minder regenwormen te vinden zijn, lijken niet de ware oorzaak te zijn. Op Europees niveau geldt de soort niet als bedreigd.

De kramsvogel staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.

Wat wij doen

Vogelbescherming geeft veel voorlichting over hoe tuinen en erven vogelvriendelijk kunnen worden ingericht. Veel soorten zoals de lijsterachtigen kunnen daarvan profiteren.

Wat kunt u doen

U kunt mogelijk overwinterende kramsvogels overhalen uw tuin te bezoeken door (rottende) appels op het gazon te leggen. Ook kunt u in uw tuin bessenstruiken planten. Die zijn bij alle lijsterachtigen populair.

Meer weten?

Actuele berichten

Pimpelmees

Een tikkie voor tuinvogels

Geniet u van tuinvogels in uw omgeving? Ze bezorgen ons plezier en blijven ons verwonderen. Toch is hun aanwezigheid niet vanzelfsprekend. Veel vogels hebben het moeilijk of dreigen zelfs uit ons land te verdwijnen. Help ook mee met een eenmalige gift via Tikkie.

Geef voor tuinvogels

Wet- en regelgeving

De kramsvogel is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kramsvogels beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kramsvogel is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

  • het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
  • het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
  • het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
  • het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
  • het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal