Zanglijster
Song Thrush, Turdus philomelos - Lijsters (Turdidae)
De zanglijster is een algemene broedvogel in tuinen, parken en bossen. Een bekende eigenschap van de zanglijster is het stukslaan van slakkenhuisjes op stenen en tegels, maar ook takken, zodat zij bij het vlees kunnen komen. De zanglijster zingt uitbundig, met gevarieerde strofen maar met een kenmerkende herhaling van meestal driemaal hetzelfde geluid.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De zanglijster heeft egaal bruine bovendelen en een lichte borst met pijlpuntige vlekken. Deze vlekken zijn een belangrijk verschil met de grote lijster, waarvan de vlekken ronder zijn. Zanglijsters beginnen al in januari uitbundig te zingen, vanaf een uitkijkpunt, de nok van het dak of in het topje van een boom. Aanwezigheid van zanglijsters is ook af te leiden uit de aanwezigheid van een ‘smidse’: een steen met daaromheen stukgeslagen slakkenhuisjes.
Geluid
Luide, trage zang met veel pauzes en met een kenmerkende herhaling van meestal driemaal hetzelfde geluid. Meest kenmerkende roep is een hoog, scherp "tsip".
20-22 cm
Beleef de Lente live
Leefwijze
Broeden
De zanglijster broedt van eind maart tot in juli. Ze kunnen tot drie legsels per jaar hebben met elk 3-6 eieren. Broedduur 12-14 dagen. Het nest wordt gemaakt op een slecht zichtbare plek laag in struiken en bomen. Het bestaat uit takjes en vermolmd hout dat bekleed is met mos en/of gras; van binnen glad bepleisterd met modder. De jongen zitten 13-14 dagen op het nest. Na het uitvliegen van de jongen worden ze ca. 2 weken gevoerd door de ouders.
Leefgebied
Struikgewas, grasvelden, open plekken in bossen en op paden, dat is waar zanglijsters hun voedsel zoeken. Het nest wordt verborgen in een dichte struik of in een boom: hoe onopvallender hoe liever het de zanglijster is. Dichte vochtige bossen, zoals rabattenbossen en elzenhakhoutpercelen, zijn favoriet. Bossen op droge zandgronden huisvesten veel minder zanglijsters, waarschijnlijk speelt kalkgebrek door verzuring van de bossen hier, net als bij mezen, een grote rol.
Voedsel
Het voedsel van de zanglijster bestaat uit regenwormen, insecten, duizendpoten, pissebedden en slakken. Foerageert vaak rennend en springend op gras. De huisjes van slakken breken ze op vaste plekken open, de 'smidse'. Eet ook fruit zoals appels en bessen.
Vogeltrek
De meeste in Nederland broedende zanglijsters trekken vanaf september richting Frankrijk, Spanje en Zuid-Engeland. Daar worden zij vergezeld door grote groepen door Nederland trekkende zanglijsters uit Scandinavië. Een deel van de doortrekkers overwintert in Nederland, met name in het westen en uiterste zuiden van ons land. Vanaf eind februari vindt de trek in omgekeerde richting plaats.
Fluitend je tuin in
Verspreiding en aantal
zeer talrijke broedvogel | wegtrekkend | doortrekker en wintergast in groot aantal
Over een langere periode bezien zijn de aantallen broedende zanglijsters in Nederland toegenomen, op de hogere zandgronden is het aantal echter afgenomen. Strenge winters zorgen voor inzinkingen in de trend, die na enkele jaren met zachtere winters weer herstelt.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 100.000-170.000 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 5000-12.000 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | 50.000-200.000 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Zanglijsters zijn in het hele land te zien. De zang is een van de vroegste voorjaarsbodes, zingt dan vanuit boomtoppen.
In Europa
De zanglijster komt voor in geheel Europa, met uitzondering van boomloze gebieden.
Meer informatie
Bescherming
De zanglijster is geen bedreigde soort, wisselingen in de aantallen worden vooral veroorzaakt door strenge winters in de overwinteringsgebieden. Toch neemt de zanglijster in de steden wel in aantal af.
Wat wij doen
Vogelbescherming promoot het vogelvriendelijk inrichten van tuinen, want in een tuin met enkel tegels en schuttingen kunnen zanglijsters (en andere tuinvogels) niet terecht. Hiervoor onderhouden wij onder meer ook een netwerk van vrijwillige Tuinvogelconsulenten, die een persoonlijk advies op maat kunnen geven om uw tuin nog vogelvriendelijker te maken.
Wat kun jij doen
Een tuin die rijk is aan bomen en struiken én een gazon heeft, zal zeker aantrekkingskracht uitoefenen op zanglijsters. Het zijn uitstekende slakkenverdelgers. Wanneer je voor enkele platte stenen zorgt in beschutte hoekjes van de tuin, kunnen de vogels die gebruiken om de slakken op stuk te slaan. De zanglijster is niet een algemene gast op een voedertafel, hoewel hij soms wel een graantje meepikt. Zoekt het liefst zijn voedsel op de grond. Met fruit doe je hem het meeste plezier. Zanglijsters broeden niet in nestkasten, maar het liefst in een dichte struik of boom in een boom- en struikrijke tuin.
Meer weten?
Actuele berichten
Mijn tuin een vogelparadijs
Wet- en regelgeving
De zanglijster is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn zanglijsters beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de zanglijster wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van zanglijsters zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal