Fitis
Willow Warbler, Phylloscopus trochilus - Zangers (Sylviidae)
De fitis behoort tot een groep kleine bruingroene zangvogels die in uiterlijk sterk op elkaar lijken. De fitis laat zich binnen deze groep moeilijk onderscheiden van de tjiftjaf. Maar de zang van de fitis is onmiskenbaar: een zacht, melancholiek fluitend, aflopend riedeltje. De fitis broedt op de grond en zoekt zijn voedsel in struwelen.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De fitis is het makkelijkst te herkennen aan zijn melodieuze aflopende zang. Valt verder op door een lichte wenkbrauwstreep en een geelwitte keel en borst. Hij heeft bruinroze poten, in tegenstelling tot de tjiftjaf die donkere pootjes heeft. De fitis heeft ook langere vleugels dan de tjiftjaf.
Geluid
Zang helder dalend riedeltje van zoete, melancholieke klanken. Meest gebruikte roep lijkt op tjiftjaf maar is lager, langgerekter en meer tweelettergrepig. Lijkt erg op roep van gekraagde roodstaart.
11-12,5 cm
Beleef de Lente live
Leefwijze
Broeden
De fitis begint eind april aan het broedseizoen en legt één broedsel per jaar, van 4-8 eieren. Broedduur 12-14 dagen. Nest bevindt zich goed verborgen op de grond. De jongen zitten 12-16 dagen op het nest en worden tot twee weken na uitvliegen gevoerd door voornamelijk het vrouwtje.
Leefgebied
De fitis broedt op de grond of laag in de begroeiing, meestal in droge tot vochtige halfopen landschappen met voldoende opslag, van heide tot bos, moeras en agrarisch gebied. Hij verdedigt zijn territorium op agressieve wijze ten opzichte van soortgenoten. Verblijft in droge tot vochtige halfopen landschappen: heide, bos, agrarisch gebied. Hoewel de fitis laag bij de grond broedt, heeft hij struweel nodig om te foerageren.
Voedsel
Vooral insecten, ook hun eieren en larven, en wat plantenmateriaal. Foerageert lager in struweel dan tjiftjaf.
Vogeltrek
Najaarstrek tussen juli en september naar Afrika, ten zuiden van de Sahel. Steekt via de straat van Gibraltar de Middellandse Zee over. Trekt vooral 's nachts. Hij gaat tussen maart en eind mei weer terug naar het broedgebied. Arriveert een paar weken later in Nederland dan de tjiftjaf.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
uiterst talrijke broedvogel | wegtrekkend | doortrekker in groot aantal
De fitis is een van de algemeenste broedvogels van Nederland. Het merendeel bevindt zich in duinen, heidevelden en hoogveengebieden met opslag en jonge bosaanplant. In open boerenland is de soort schaars. De landelijke aantallen nemen af sinds 1990.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 130.000-220.000 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | aantal onbekend |
| Doortrekkers | 50.000-200.000 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
De fitis is in heel Nederland te zien en vooral te horen. Ga in het voorjaar luisteren in de duinen of in een park.
In Europa
De fitis is één van de meest voorkomende vogels in Europa: leefgebied strekt zich uit van West-Europa tot aan Oost-Siberië. Op IJsland komen geen fitissen voor en ten zuiden van de 45 graden Noorderbreedte komt de soort ook niet of nauwelijks voor, zoals in Portugal, Spanje, Italië en de andere zuidelijke landen.
Meer informatie
Bescherming
De afname van het aantal fitissen heeft deels te maken met ander bosbeheer - er is minder grootschalige kaalkap die wordt gevolgd door herplant - en ander beheer van natuurgebieden: boompjes worden verwijderd in duinen en heide. Droogte in de West-Afrikaanse overwinteringsgebieden heeft ook effecten op de overleving. Wellicht is er een klimaateffect en trekt de fitis zich terug naar het noorden.
Wat wij doen
Vogelbescherming streeft er net als BirdLife International naar om algemene soorten ook algemeen te houden. Verder besteedt Vogelbescherming veel aandacht aan wat iedereen kan doen voor vogels die in de tuin en op het erf zitten.
Wat kunt u doen
Een tuin met enkele bomen en struiken - bij voorkeur inheemse soorten als meidoorn, deze herbergen de meeste insecten - heeft al snel een grote aantrekkingskracht op fitissen. In de nabijheid van uw tuin moeten dan wel goede broedplaatsen zijn, in de vorm van rustige grasbermen, hooiland, weilanden, of vergelijkbare graslanden.
Meer weten?
Actuele berichten
Vogelbescherming Optiek
Wet- en regelgeving
De fitis is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn fitissen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de fitis is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
De Wet natuurbescherming biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van de fitis zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal