De buidelmees: nijvere nestenvlechter in de problemen

De buidelmees is waarschijnlijk één van de minst bekende soorten op de Rode Lijst. Want ondanks het opvallende uiterlijk en de bijzondere nesten die de mannetjes maken, leiden ze een wat heimelijk bestaan. Daarnaast leven ze vaak in moeilijk toegankelijke moerasgebieden.

Pas sinds begin jaren ‘80 van de vorige eeuw behoren buidelmezen tot onze regelmatige broedvogels. Vanuit Oost-Europa werd Nederland bereikt. Dat ging in eerste instantie met horten en stoten, met vaak opvallende verschillen van jaar-tot-jaar. Dit beeld past overigens heel goed bij een soort die zich hier aan de uiterste rand van zijn verspreidingsgebied bevindt. Het aantal broedparen fluctueerde eerst dus nogal, van iets meer dan 100 tot ruim ongeveer 250 per jaar, maar in de loop der jaren nam de stand wel toe.

Ging het buidelmezen tot begin jaren ’90 nog voor de wind, het niveau van toen (zo’n 250 broedparen) wordt al jaren niet meer gehaald. De huidige populatie wordt op 45-75 paartjes geschat en ook de ruime verspreiding van ‘vroeger’ is nu veel dunner geworden. Er resten momenteel nog enkele kerngebieden, onder meer langs de randen van het Ketelmeer (waar de helft van de Nederlandse populatie voorkomt).

Het vergaat de buidelmees in Centraal-Europa ook niet zo goed. En daar heeft de buidelmees bij ons schijnbaar last van. Er komen geen nieuwe vogels deze kant op.

Toch blijft het gissen naar de achterliggende redenen van de achteruitgang. Want het voorkeursbiotoop is nog ruim voorhanden. Sterker nog: er is de laatste decennia alleen maar geschikte habitat bijgekomen door vele natuurontwikkelingsprojecten. Mogelijk dat de situatie in de (Franse) wintergebieden tevens een rol speelt? Want daar overwinteren ‘onze’ buidelmezen.

Het zal dus moeilijk worden om het tij te keren voor de buidelmees. Want zolang er enerzijds moerasgebieden bij komen, en we anderzijds niet goed weten wat er met de soort aan de hand is, kunnen we buidelmezen niet goed helpen. Maar wie weet komt er opnieuw een opleving zoals we die vaker hebben gezien en ontbreken deze nijvere nestenvlechters op de volgende Rode Lijst.