Acht grote karekieten brengen schat aan informatie mee uit Afrika

Onderzoeker Jan van der Winden heeft vorig jaar vijftien grote karekieten voorzien van een chip. Acht daarvan waren terug te vinden na de reis naar hun Afrikaanse winterkwartier.

Uit de informatie die ze meenamen, blijkt dat de grote karekieten die hier broeden tussen eind juli en begin augustus via Frankrijk, Spanje en Marokko naar hun overwinteringsgebieden in West-Afrika vliegen. De vogels die waren voorzien van een zogenoemde datalogger verbleven in een groot gebied. Ze overwinterden in een strook van Guinee Bissau tot aan Liberia. Daarmee is de kans klein dat de terugval in onze broedpopulatie wordt veroorzaakt door problemen in één bepaald wetland in het overwinteringsgebied.

Nu werd al aangenomen dat het gebrek aan geschikt broedgebied in Nederland het grootste probleem is, maar over de trekroute en de overwinteringsgebieden was voorheen weinig bekend. Voor Vogelbescherming was dat aanleiding om fondsen te werven voor een onderzoeks- en beschermingsproject. Veel leden droegen gul bij, net als een aantal fondsen.

Het plan van Vogelbescherming is om ervoor te zorgen dat de komende jaren de populatie verviervoudigd, zodat de grote karekiet voor Nederland behouden blijft. De Loosdrechtse Plassen en de Randmeren zijn de laatste gebieden met populaties van enige omvang. Het hele bestand van de grote karekiet ligt inmiddels onder de honderd broedparen. In de jaren zeventig ging het nog om 1200-1600 paren.

Voor goed herstel is vooral genoeg geschikte leefomgeving nodig. En daar zit een probleem, want grote karekieten eisen stromingsriet – stevig riet dat diep in het water staat – anders worden er geen nesten gebouwd. Alleen: dat riet komt in Nederland bijna nergens meer voor. Het vastleggen van het waterpeil is daar de oorzaak van. Bovendien vreten ganzen de resterende rietkragen op. In Loosdrecht en de Randmeren zijn diverse stukken afgerasterd. Gehoopt wordt dat de grote karekiet zich er daardoor kan handhaven.

Vogelbescherming is blij met de informatie die de acht vogels bieden. Dat aantal lijkt klein, maar dat meer dan de helft van de vogels-met-datalogger terugkeerde is een opsteker als je in het achterhoofd houdt dat het hier gaat om een kleine vogel – de grote karekiet wordt niet groter dan 20 centimeter – die van Nederland naar West-Afrika vliegt, daar overwintert en weer terugkeert. Los van de fysieke inspanningen is dat een route vol roofvogels en jagers. Daarnaast is de techniek waarmee ze zijn uitgerust niet onverwoestbaar – datalogs kunnen stuk gaan en bestaat de kans dat een vogel zich buiten het zoekgebied vestigt. Bij een van de acht teruggevonden vogels was de datalogger ook stuk.

Het bescheiden formaat van de vogels is een extra moeilijkheid bij het onderzoek naar de grote karekiet. Een zender waarmee een vogel ‘live’ is te volgen – zoals die werden ingezet bij een eerder onderzoek naar de trekroute van de purperreiger – is veel te zwaar voor zo’n klein beestje. En dus werd gekozen voor de datalogger: een chipje dat de daglengte vastlegt. Met een computerprogramma is vervolgens globaal te bepalen waar de karekieten zich hebben bevonden. Maar daar moet veldonderzoeker Jan van der Winden de vogel wel eerst terugvinden en vangen zodat hij de chip kan uitlezen.

Overigens heeft de harde wind die de afgelopen tijd af en toe opstak de grote karekiet met een nieuw probleem geconfronteerd: op veel plaatsen is het stromingsriet tegen platgeslagen. Een aantal paren is opnieuw begonnen.