Meer grote karekieten in Nederland

De grote karekiet staat al lang op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Om de achteruitgang van de populatie te stoppen én te keren coördineert Vogelbescherming sinds 2015 een beschermingsproject voor deze soort. Daarvoor wordt het leefgebied verbeterd, het draagvlak voor herstel van moeras en rietkragen vergroot en onderzocht of de genomen beschermingsmaatregelen werken. Het beschermingswerk startte in 2016 in twee kerngebieden voor de soort: de Noordelijke Randmeren en Oostelijke Vechtplassen. De populaties in deze kerngebieden moeten de basis vormen voor groei en herstel van de populatie van de grote karekiet daarbuiten.

Het aantal territoria van de grote karekiet in Nederland is in 2023 minimaal 10 procent toegenomen ten opzichte van 2022, waarmee de licht stijgende trend van de laatste jaren zich voortzet. In de kerngebieden waren meer dan 70 territoriale mannetjes aanwezig. Buiten de kerngebieden waren, verspreid door heel Nederland, ongeveer 40-50 zingende mannetjes langer dan een week op een bepaalde locatie aanwezig. Vaak betrof het hier echter ongepaarde mannetjes die weer vertrokken.

Het aantal werkelijke broedparen in de rest van Nederland bedraagt daarom veel minder dan 40-50. Het aantal territoria in 2023 in heel Nederland wordt geschat op 100-130; in 2022 waren dat er 95-110 (bron: Sovon Vogelonderzoek Nederland).

Het broedsucces van de grote karekiet wisselt van jaar tot jaar, maar was in 2023 redelijk goed met 2 tot 3 uitgevlogen jongen per nest. Predatie van eieren en jongen, door bijvoorbeeld ratten, is de oorzaak van de meeste mislukte broedpogingen. In 2023 echter hielden ook stormen flink huis. Zoals de zomerstorm Poly, die complete rietkragen platsloeg.

De positieve populatietrend van de afgelopen jaren zet dus door in 2023 (figuur 1). Als deze gemiddelde groei zo doorgaat, kan de populatie-omvang rond 2030 ca. 100 paar in de kerngebieden bedragen, waarmee het door Vogelbescherming gewenste landelijke doel van 130 paar bereikt zou worden.

De onderzoekers hebben tientallen volwassen grote karekieten voorzien van een kleurring met een unieke code, waardoor deze vogels individueel herkenbaar zijn met behulp van camera’s of telescopen. Van deze vogels werd een deel weer teruggezien. In de regel keerden de karekieten terug naar dezelfde rietkraag of binnen een straal van 10 kilometer ervan.

Dit bevestigt resultaten van eerder onderzoek dat volwassen grote karekieten zeer plaatstrouw zijn. Vele honderden jonge grote karekieten zijn op het nest geringd met een aluminium ring. Idee hierachter is om uit te zoeken waar deze vogels zich vestigen als ze zelf gaan broeden. Vier vogels die vóór 2023 waren geringd werden weer teruggevonden, als broedvogel in de buurt van hun geboorteplek, deze bleven hun geboorteregio dus trouw.

Een belangrijke, effectieve maatregel om het leefgebied van de grote karekiet – stevige rietkragen aan open water, het zogenoemde ‘stromingsriet’ – te herstellen, is het aanbrengen van rasters van gaas, die op steeds meer locaties worden geplaatst. Er is de laatste jaren veel mee geëxperimenteerd en het helpt. Hiermee wordt voorkomen dat vooral de sterk toegenomen grauwe ganzen en andere watervogels de rietkragen teveel aanvreten. 

Een flink deel (zo’n 60 procent) van de karekieten broedt nu in die afgeschermde rietkragen (figuur 2). Plaatsen van rasters kan binnen twee tot drie jaar tot vestiging van grote karekieten leiden. Dat geldt bijvoorbeeld voor het Nuldernauw waar flink wat rasters zijn geplaatst. In 2024 worden op nog meer plaatsen rasters geplaatst bij rietkragen die geschikt zijn voor grote karekieten, omdat steeds meer beheerders enthousiast worden voor de bescherming van deze boeiende vogel.