Roodpootvalk
Red-footed Falcon, Falco vespertinus - Valken (Falconidae)
De roodpootvalk is een fraai gekleurde vertegenwoordiger van de valkenfamilie. Roodpootvalken worden vooral waargenomen in mei en in augustus en september (juveniele exemplaren). De grootste aantallen worden gezien bij krachtige, langdurig aanhoudende oostenwind, zoals in 1992 en 2008. Roodpootvalken komen vaak in groepen voor en broeden soms ook koloniegewijs als ze gebruik maken van oude nesten van roeken. Ze ‘bidden’ net als torenvalken regelmatig om een prooi te kunnen lokaliseren.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Klein, slank valkje, met een rustige, "wiebelige" vlucht. Staart iets langer dan boomvalk, vleugels minder lange minder spits. Mannetjes zijn geheel leigrijs met oranje poten en oranje snavel. Vrouwtjes hebben een oranjebruin lichaam, blauwgrijs met zwart gebandeerde bovenzijde en een donker masker. Jonge roodpootvalken, die het meest in ons land worden waargenomen, lijken op jonge boomvalken, maar verschillen daarvan onder meer door witte in plaats van beige wangen, een rossige pet. De handvleugel heeft een opvallend lichte ondergrond met een donkere achterrand.
Geluid
Roept buiten broedseizoen niet veel. In vlucht een kekkerend "kèkèkèkèkèkè", wat lijkt op boomvalk.
28-34 cm, spanwijdte 65-76 cm
Vogelbescherming-optiek en andere topmerken
Leefwijze
Broeden
Broedt tussen april en juni. Heeft één legsel met meestal 4-5 eieren (maar 3-7 komt voor). Broedduur 22-28 dagen. Broedt alleen of in kolonies op halfopen terrein, vaak in oude roekennesten, soms in actieve roekenkolonie. Nest meestal boven in de boom. Het broeden start na het eerste of het tweede ei en gebeurt door beide ouders. Als de jongen zijn uitgekomen, komt het mannetje eerst met eten, later doet het vrouwtje dat ook. Na 26-30 dagen kunnen de jongen vliegen en een week later zijn ze al onafhankelijk.
Leefgebied
Roodpootvalken komen vooral voor in open gebieden - grassteppe, weilanden en heide - met opgaande elementen zoals telefoonpalen, losstaande struiken en bomen, langs rivieren en agrarische gebieden. In de trektijd kunnen ze overal langskomen, maar verblijven vaak op heideterrein met vennen of in agrarische gebieden.
Voedsel
Adulte vogels eten vrijwel uitsluitend insecten, die ze in vlucht en vanaf zitposten bemachtigen. De jongen wordt ook kleine gewervelden gevoerd. Eet ook muizen, die vaak van torenvalken worden geroofd.
Vogeltrek
Roodpootvalken worden in Nederland vooral tijdens de voorjaarstrek gezien van eind april tot begin juni, met een piek in mei. De najaarstrek speelt zich af tussen augustus en half oktober. Bij aanhoudende oostelijke winden tijdens de voorjaarspiek kunnen er honderden ons land passeren. Overtrekkende vogels zijn in het hele land waarneembaar, met gestuwde trek langs de kust bij krachtige oostenwinden. Van het Palearctische broedgebied tot hun overwinteringsgebied in zuidelijk Afrika legt de roodpootvalk een enorme afstand af. Ze trekken in een breed front over het Middellandse Zeegebied zuidwaarts vaak op grote hoogte. Ze verblijven van november tot februari in hun winterkwartier.
Verspreiding en aantal
doortrekker in uiterst klein aantal
Er valt geen duidelijke trend af te leiden van de jaarlijkse aantallen. Het aantal waarnemingen is het laatste kwart van de twintigste eeuw sterk toegenomen, maar dat is (vooral) een gevolg van verbeterde determinatiekennis en intensivering van trektelactiviteiten. Tevens is het aantal waarnemingen onderhevig aan weersomstandigheden zoals oostenwind.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | Geen broedvogel |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | aantal onbekend |
| Doortrekkers | 1-100 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Na perioden van oostenwind kans op invasies in Oost-Nederland, zoals het Fochteloërveen.
In Europa
Oost-Europa: van Wit-Rusland zuidelijk tot Hongarije, Noord-Servië en Montenegro, Roemenië, Moldavië, Oost-Bulgarije en verder oostelijk.
Meer informatie
Bescherming
De roodpootvalken gaan in aantal achteruit. In hun broedgebieden worden bomen gekapt, zodat er minder nestgelegenheid is. Het gebruik van pesticiden zorgt er helaas voor dat de roodpootvalken minder voedsel vinden (insecten). Ook het actief bestrijden van roeken zorgt ervoor dat de soort minder goed nestgelegenheid vindt. In het Middellandse Zeegebied schieten jagers tijdens de trek ook roodpootvalken uit de lucht.
Wat wij doen
Via BirdLife International en Partners in de betrokken landen steunt Vogelbescherming campagnes tegen jacht in het Middellandse Zeegebied, zoals op Malta. Ook via BirdLife International strijdt Vogelbescherming voor een meer natuurlijke landbouw in Europa, zonder het overvloedig gebruik van pesticiden en mét ruimte voor insecten, vlinders, bloemen, bijen én vogels.
Wat kunt u doen
De Nederlandse overheid kan zich in Europa veel sterker maken voor een natuurlijke landbouw waarbij boeren genoeg geld verdienen om een gezond bedrijf te runnen én er voldoende aandacht is voor natuur (en dierenwelzijn) in het landelijk gebied. Nu is Nederland vaak een remmende factor en wordt gekozen voor goedkope bulkproductie.
Meer weten?
Actuele berichten
- In de ogen van een vogel
- Bescherming van ‘onze’ trekvogels staat model voor actie elders
- Zomervogels in Hongarije
- Zomervogels in Hongarije (1)
Downloads
Wet- en regelgeving
De roodpootvalk is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn roodpootvalken beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de roodpootvalk is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming. De soort komt slechts in beperkte mate op doortrek in Nederland voor.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal