‘Zo hoort het te klinken in een polder’

In de jaren ’90 van de vorige eeuw nam Jan Roodhart het melkveebedrijf van zijn vader over. “Ik had altijd vogels als hobby en over het beheer had ik een mening. Als directe buurman van het natuurgebied raakte ik met Natuurmonumenten in gesprek over het beheer. Vandaar dat Natuurmonumenten mij vroeg om in 2001 parttime coördinator natuurbeheer van het gebied te worden.” Zeven jaar lang voerde hij de baan uit naast zijn werk op de boerderij. In 2007 verkocht hij zijn koeien, verpachtte zijn land aan een weidevogelvriendelijke boer en ging fulltime in dienst bij Natuurmonumenten.

Celine groeide op als boerendochter en kreeg het vogelen met de paplepel ingegoten. “Als ik vroeger meeging op de trekker en er vloog wat op, stapten we uit om het nest te zoeken.” Ze studeerde Bos- en natuurbeheer aan Van Hall Larenstein en werkt nu als beleidsmedewerker Landelijk gebied bij Vogelbescherming.

“Ik hield rekening met wat ik voor de machine zag, al voordat er subsidies waren, maar ik bemestte stevig. Ik hield wel rekening met legsels en deed aan uitgesteld maaien.”

“Ik moest door een andere bril leren kijken naar natuurgrasland. Als een boer een stuk land er keurig bij vindt liggen, is dat iets anders dan wat een natuurbeheerder mooi vindt.”
Celine: “Bij mijn werk heb ik er profijt van dat ik beide werelden ken. Ik heb meegekregen hoe mijn vader het bedrijf runde. Daardoor kan ik me goed inleven. Soms zeggen mensen onredelijke dingen over boeren, waarvan ik denk: hallo, het is ook iemands inkomstenbron.”

Celine: “Ja, we delen rapporten met elkaar, nieuwe onderzoeken over kruidenrijk grasland of grutto’s. Ook doen we elk jaar samen mee met de vossenjacht.”

Celine: “De weidevogels gaan nu zo hard achteruit, en het leefgebied is zo gekrompen, dat het onvermijdelijk is om daarmee bezig te zijn. Het moet daarbij wel om goede weidevogelgebieden gaan, dus met voldoende vernatting, kruidenrijk grasland en opgroeimogelijkheden voor kuikens. Het is wel een laatste maatregel, belangrijk vinden we dat er eerst wordt gekeken naar preventief beheer. En als je uiteindelijk predatiebeheer toepast, moet je wel weten wat je doet, anders heeft het geen zin.”
Jan: “Het is het sluitstuk van het beheer. Als een gebied perfect is voor weidevogels, maar door de aanwezigheid van de vos is het resultaat nagenoeg nul, ben je gedwongen het te doen. Anders gooi je ook belastinggeld weg.”
Celine: “Bij succesverhalen als Eemland, Idzega en Amstelland wordt al jaren predatiebeheer gedaan. Dat wordt weleens vergeten.”

Celine: “Het hele landbouwsysteem moet anders. Maar dat is een taai proces waar we middenin zitten.”
Jan: “Natuurorganisaties samen hebben een behoorlijk oppervlakte aan grond, maar dat valt in het niet bij de agrarische sector. Dáár kun je een klapper maken. Ik weet bijna zeker dat de landbouw prima in staat is om grutto, kievit, tureluur en scholekster te handhaven als er in het beheer rekening mee wordt gehouden. Zomertaling, watersnip en kemphaan horen dan weer bij terreinbeheerders thuis.”

Jan: “De boer zit vast in regelgevingen. Hij heeft een vrij beperkt inkomen, waardoor hij zoveel mogelijk productie van zijn grond wil en zoveel mogelijk melk uit een koe. Het zou mooi zijn als er een melkquotum kwam, maar één met een hogere opbrengst per liter. Dan krijg je vanzelf minder vee en minder mestbelasting.”
Celine: “Weidevogels houden zou opgenomen moeten worden in het landelijk beleid.”
Jan: “Maar de boer is een ondernemer, die wil een bepaalde vrijheid hebben. De vraag is hoe we hem kunnen helpen zijn inkomen op peil te houden, maar hem tegelijkertijd kunnen helpen het landelijk gebied zo te onderhouden dat iedereen er blij van wordt.”
Celine: “Boeren die voor de maximale productie gaan, zouden een andere beloning moeten krijgen dan boeren die een tandje bijzetten voor de natuur.”
Jan: “Het gaat die kant op, maar eigenlijk zijn we twintig jaar te laat. Mijn dochter weet hoe het hoort te klinken in een polder, maar er groeien generaties op die dat geluid niet kennen. Zij missen niks over twintig jaar, ze zijn gewend aan de stilte van de polder. Een schreeuw van een meeuw of een gans is het enige geluid dat ze koppelen aan een polder.”
Celine: “Wat klinkt dat vreselijk!”

Celine: “Koop weidevogelvriendelijke zuivel en verlang niet te veel van recreatievoorzieningen omdat die verstoring geven. Geen bankje voor elke voetganger.”
Jan: “Wees respectvol in het broedseizoen als wandelaar, hondenbezitter of fotograaf, ook richting de boeren die druk zijn om het landschap te onderhouden.”

Celine: “De Bovenkerkerpolder in Amstelland. Die polder is geen natuurreservaat, maar de boeren daar hebben hun krachten gebundeld en zetten zich hard in voor de weidevogels.”
Jan: “Ga naar Eemland. Daar kun je een prachtig rondje over de Zomerdijk en de Noordervenweg lopen. Ik ben er trots op wat we hier hebben, boeren en natuurbeschermers samen. Je kunt hier echt nog het orkest van weidevogelgeluiden meekrijgen. Maar er hoeven geen tienduizenden mensen te komen.”