Navigatie overslaan
Boomkruiper sleept nestmateriaal aan / Jouke Altenburg Alle berichten
Boomkruiper sleept nestmateriaal aan / Jouke Altenburg Jouke Altenburg

Door Jouke Altenburg
Medewerker Vogelbescherming

Cliffhangers

Geplaatst op 13 mei 2020

Als vrijwillig boerenzwaluwonderzoeker kom ik wekelijks van april tot september bij boeren en buitenlui ‘over de vloer’. Het is altijd zaak om verrekijker en camera bij de hand te houden. Je weet immers nooit wat zich aandient.

Eind april maakte ik mijn tweede ronde van dit jaar bij de Fam. van Dam. Nadat ik de boerenzwaluwnesten had gecontroleerd, werd ik meegetroond naar de zijgevel van het huis. Met kleine hupjes scharrelde daar een boomkruiper langs de gemetselde gevel omhoog. De pootjes gespreid; per poot drie tenen omhoog, eentje naar beneden. Het staartje, net als een specht, strak tegen de gevel als steun. Een strootje in de snavel als de balansstok van een circusartiest op het slappe koord.

Geveltoerist

Bij de klimpartij naar boven moest een uitspringend gemetselde rand worden bedwongen. Dat gaf geen enkel probleem. Het geklauter eindigde bij een overstekende hoekpan met een spleet tussen rand en gevel. Het strootje werd zorgvuldig in de opening gestoken en verdween onder de pannen. Klaarblijkelijk de beoogde nestlocatie.

Een stapeltje strootjes op het zonnescherm eronder was het stille bewijs dat niet elke poging succesvol was. Floeps, weg was hij of zij. Maar na enkele minuten volgde weer een landing halverwege de gevel en de tocht naar grote hoogten werd weer begonnen. Een echte geveltoerist(e). Voor de ‘take-off’ werd de ene keer doorgeklommen naar de dakrand, de andere keer liet het vogeltje zich in een flits ‘omgekeerd’ vallen. Een bungeejumper, maar dan zonder koord en met vleugels.

Boomkruiper ready for 'take-off' / Jouke Altenburg Boomkruiper ready for 'take-off' / Jouke Altenburg Boomkruiper ready for 'take-off' / Jouke Altenburg

Gemis

Boomkruipers horen niet bij de vogelsoorten, waar vogelaars heel erg warm voor lopen. Een bruin, ogenschijnlijk suffig vogeltje dat van beneden naar boven spiraalsgewijs langs ruwe boomstammen klimt op zoek naar insecten in gaten en spleten. Een handige peuteraar, aan het relatief lange, gebogen snaveltje te zien. Na het bereiken van de top volgt de ‘drop down’ naar de volgende boom en begint de klauterpartij opnieuw.

Een fanatieke zanger is het. Je hoort hem vaker dan dat je hem ziet. Maar... toch is er een moment waarop é-le-ke vogelaar de boomkruiper als soort wél echt mist. Dat is het moment waarop hij/zij de ijle, hoge zang niet meer kan horen. ‘De Dijk’ revisited (‘een man weet niet wat ie mist …..’).

Dat is een harde confrontatie met de voortschrijdende leeftijd, te intensief bezoek van (pop)concerten of wat dies meer zij. ‘En dan is het te laat’, om met BlØf te spreken.

Ook thuis

Enkele dagen later, een zonnige achternamiddag. Kop thee in de eigen achtertuin, kijker bij de hand. Huismussen zijn overal naarstig op zoek naar insecten om aan hun net uitgekomen jongen te voeren. Een bruinig vogeltje hipt van onder naar boven over onze achtergevel… wacht, eh… ook hier?

En inderdaad, successievelijk worden de gevels van onze huizenrij door een boomkruiper beklommen en afgezocht op insecten. Na een gevel of drie is de zoektocht gedaan en verdwijnt de vogel in een licht golvende vlucht naar de tuin van onze achterburen, waar volop oude bomen staan. Daar is vast een prima nestplek te vinden.

Voor de wind

Landelijk gezien gaat het de boomkruiper voor de wind. De soort profiteert van de toenemende verstedelijking met het bijbehorende openbaar groen en het ouder worden van bossen en bomenlanen, vooral op de zandgronden. Maar ook in wilgenbossen (Biesbosch) kunnen hoge dichtheden voorkomen. De kaarten van de Vogelatlas van Nederland (2018) laten zien dat de soort sinds de eerste broedvogelatlas (Teixeira, 1979) zijn areaal sterk heeft uitgebreid. Ook de landelijke index toont een stijgende lijn.

Slapen op een kluitje

In de Noord-Hollandse plaats Bergen ontdekte Dook Vlugt dat boomkruipers bij elkaar in de nokken van huizen met een dakoverstek slapen (Tussen Duin en Dijk 2020/1: 13-16). Als een kluitje bruin met wit dons. De gevels moeten wel uit ongeverfde stenen bestaan. Andere materiaalsoorten worden niet gewaardeerd. Inmiddels maakt Vlugt al twee jaar wekelijks na zonsondergang een ‘boomkruiper-rondje’.

Dat vind ik geweldig. Een vogelaar (m/v) valt iets op en vervolgens brengt diegene het verschijnsel-dat-zich-vlak-voor-onze-ogen afspeelt systematisch in beeld. Vlugt vindt tot wel 35 slapende boomkruipers per keer. Zelfs in het broedseizoen treft hij ze hoog, slapend op de huizengevels aan. Witte poepstreepjes in de nok zijn een betrouwbare indicator om overdag de kansrijke locaties te ontdekken.

Nu we in 2020 onze vrije tijd en wellicht vakanties meer in ‘Rundumhausen’ door gaan brengen, ben ik benieuwd of meer vogelaars dit gedrag van boomkruipers ook op andere plaatsen in het land ontdekken. Over cliffhangers gesproken.  

Met jouw aankoop help je de vogels

In onze webshop vind je een breed assortiment producten voor meer vogels in je tuin. Als je een product bij ons koopt, help je niet alleen de vogels in je tuin, je helpt Vogelbescherming ook alle vogels in Nederland en daarbuiten beschermen. 

naar de webshop

Blijf op de hoogte

Lees nieuws en de mooiste artikelen op onze site. En ontvang maandelijks een selectie van de beste artikelen in je mail.

Aanmelden Vogelnieuws