Navigatie overslaan
Wilde eend / Elwin van der Kolk

Wilde eend

Mallard, Anas platyrhynchos - Eenden (Anatidae)

De wilde eend is een algemeen voorkomende watervogel, die veel te vinden is in parken en vijvers. Het mannetje, de woerd, is te herkennen aan de opvallende groene kop en witte nekband. Ook heeft hij als enige eendensoort gekrulde staartveren. Het vrouwtje heeft een meer gecamoufleerd vooral bruin verenkleed. Gedurende de winter worden koppeltjes gevormd, waarbij het er soms heftig aan toe gaat; niet zelden proberen de vogels elkaar te verdrinken om zo rivalen te elimineren. Veel eenden in parken zijn mengvormen van wilde eenden met allerlei gedomesticeerde eenden.

Wilde eend / Agami - Markus Varesvuo

Herkenning

Man heeft in prachtkleed een groene kop, witte nekband en donkerbruine borst. Stuit en middelste gekrulde staartveren zijn zwart. Het vrouwtje is onopvallender bruin. De donkerblauwe "spiegel" met witte rand op de vleugel is een gedeelde eigenschap en een goed kenmerk om vrouwtje te onderscheiden van de gelijkende krakeend die een witte spiegel heeft. Na het broedseizoen lijkt de man meer op het vrouwtje. Aan de kleur van de snavel zijn ze dan nog te onderscheiden; zeemkleurig bij de vrouw, die van de man geel. Wilde eenden hebben oranje poten.

Geluid

Vrouw kwaakt overbekend. Mannetje maakt zachte onopvallende geluiden, een raspende roep en tijdens de balts fluit hij.


50-65 cm, spanwijdte 75-100 cm

Deze soort lijkt op:

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten.

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Leefwijze

Broeden

Heeft een lange broedperiode die van februari tot augustus kan duren. Gedurende die tijd heeft de wilde eend een broedsel meestal bestaande uit 7 tot 11 eieren (maar kan lopen van 1-13). Broedduur: 24-32 dagen. Het nest is een ondiep kuiltje in de buurt van water, bedekt met mos, donsveertjes en takjes. Broedt in paartjes of in losse groepen. De jongen kunnen na 52-70 dagen vliegen.

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

Daar waar voedselrijke wateren zijn, komen wilde eenden voor. Meestal wordt het nest in de buurt van water gemaakt, onder struiken en tussen planten, in boomholtes, maar ook met enige regelmaat in tuinen. Wilde eenden hebben een voorkeur voor zoet water, maar beperken zich daar niet toe. Ze zijn onder meer te vinden in boerensloten, kanalen, rivieren en vennen. Het water dient niet meer dan een meter diep te zijn voor hen om voedsel in het water te kunnen vinden.

Voedsel

Wilde eenden eten zowel waterplanten als grassen en kleine waterdiertjes. De soort is omnivoor en eet wat er voor handen is. In het water zoeken ze naar voedsel door gedeeltelijk onder water te duiken, op het land grazen ze gras.

Vogeltrek

Wilde eenden die in Nederland broeden zijn, net als in andere regionen met een gematigd klimaat, voornamelijk standvogels. Ze trekken slechts over kleine afstanden bij slechte weersomstandigheden. Eenden uit noordelijker streken trekken wel naar het zuiden wanneer het koud begint te worden. De wilde eenden uit ons land wijken uit naar continentaal Europa, Groot-Brittannië en Ierland.

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefenen?

Meer over MijnVogelvinder

MijnVogelvinder appelvink

Verspreiding en aantal

zeer talrijke broedvogel | jaarrond aanwezig | wintergast in zeer groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

De wilde eend is de algemeenste watervogel van Nederland. Het aantal wilde eenden is aan enige schommelingen onderhevig. Bovendien vertoont de soort in verschillende habitats een andere trend. Sovon heeft berekend dat de soort in het duingebied, door verdroging als gevolg van drinkwaterwinning, achteruit is gegaan, maar deze achteruitgang wordt gecompenseerd door een toename in het agrarisch gebied. Sinds ongeveer 1990 nemen de aantallen om onduidelijke redenen af, sinds 2000 met zo'n 20%. Ook het aantal vogels dat 's winters wordt geteld in Nederland neemt af sinds ongeveer 2000. De oorzaak kan liggen in gemiddeld zachtere winters, waardoor Noord-Europese broedvogels vermoedelijk minder neiging hebben om in Nederland te overwinteren.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 180.000-280.000 (in 2018-2020)
Geschat maximum aantal overwinteraars 530.000-700.000 (in 2016-2021)
Doortrekkers 450.000-550.000, nov (in 2016-2021)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

In boerensloten en parken goed te zien. De kunst is daarbij om ze te onderscheiden van de 'soepeenden', wilde eenden die gemengd zijn geraakt met gedomesticeerde eenden.

In Europa

De soort komt over grote delen van het noordelijk halfrond voor. Zo ook in vrijwel alle boreale en gematigde klimaatgebieden van Europa en Noord-Amerika. De wilde eend is daarnaast in diverse landen geïntroduceerd als siervogel of om als voedsel te dienen.

Meer informatie


Bescherming

Bedreigingen voor de wilde eend zijn onder meer watervervuiling, het verlies of veranderd beheer van natte gebieden en de jacht.

Wat wij doen

Vogelbescherming zet zich in voor de waterrijke gebieden van Nederland waar ook de wilde eenden verblijven. Dan gaat het zowel om waterkwaliteit, rustgebieden als de beschikbaarheid van voedsel. Onze inzet is om deze algemene vogel ook algemeen te houden. Daarnaast heeft Vogelbescherming zich altijd ingespannen om de wilde eend van de jachtlijst af te krijgen. Dat is met de in 2016 bekend geworden achteruitgang met zo'n 20% sinds 2000 des te urgenter geworden.

Wat kun jij doen

De overheid kan de wilde eend van de jachtlijst afhalen en provincies zouden geen ontheffingen moeten verlenen in het kader van schadebestrijding. Wilde eenden kunnen erg goed vliegen en vinden makkelijk voedselgebieden. Ze hoeven niet bijgevoerd te worden. Hoewel ze dankbaar gebruik maken van brood, is dat af te raden omdat er zout in het brood zit. Als je toch wilt bijvoeren, bied dan een granenmengsel aan.

 

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads


Wet- en regelgeving

De wilde eend is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn wilde eenden beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de wilde eend wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van wilde eenden zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. De wilde eend is aangewezen als soort die onder strikte voorwaarden mag worden bejaagd door jachtgerechtigden gedurende bepaalde periodes van het jaar (15 augustus tot en met 31 januari). De wilde eend is door een aantal provincies aangewezen als soort die belangrijke schade veroorzaakt. In de relevante omgevingsverordening is vastgelegd welke maatregelen onder voorwaarden door grondgebruikers mogen worden gebruikt ter voorkoming of bestrijding van belangrijke schade door deze soort. Verschillende natuurgebieden die door wilde eenden worden gebruikt als broedgebied, foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Biesbosch, het Lauwersmeer en Sneekermeergebied. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen.

Meer weten?

 

 

 

 

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal