Vale gierzwaluw
Pallid swift, Apus pallidus - Gierzwaluwen (Apodidae)
Een moeilijk van 'onze' gierzwaluw te onderscheiden dwaalgast uit Zuid-Europa, die steeds vaker en in grotere aantallen in Nederland opduikt in het late najaar.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Vale gierzwaluwen lijken sterk op de 'gewone' gierzwaluw en dat maakt het vaak lastig ze op naam te brengen, vooral ook door hun snelle en wendbare vlucht. Toch zijn er verschillende details waarmee het moet lukken. Opvallend bij vale gierzwaluw is bijvoorbeeld het 'masker': de donkere vlek rond het oog die contrasteert met de lichtere zijden van de kop. Daarnaast hebben de lichaamsveren aan de onderzijde fijne crèmekleurige zomen, waardoor de vogel van dichtbij geschubd toont. Verder vliegt de vale gierzwaluw met iets langere glijpauzes en is hij over het hele lichaam lichterbruin en bleker (‘valer’) dan de gierzwaluw.
Geluid
Vergelijkbaar 'gierend' geluid als gierzwaluw, maar iets lager en met een stijgend en dalend ritme (tweelettergrepig): "psiee-rrruu".
16-18 cm, spanwijdte 39-44 cm
Cursus Vogels in Nederland
Leefwijze
Broeden
Vale gierzwaluwen broeden op allerlei plaatsen, zoals in holtes in gebouwen, grotten en rotswanden, onder dakpannen en zelfs in holtes in palmbomen. Broedt in kolonies van enkele paren tot 60 paar. Meestal twee legsels; het eerste vanaf midden april, het tweede vanaf eind juli. Het nest is een kommetje van strootjes en veren, bijeengekit met spuug. Na paringen die zich in volle vlucht afspelen, legt de vrouw 2 of 3 eieren. Man en vrouw wisselen het broeden af en na circa 22 dagen komen de eieren uit. Ongeveer 47 dagen later zijn de jongen vliegvlug.
Leefgebied
De vale gierzwaluw is een koloniebroedvogel van de landen rond de Middelandse zee. Hier broeden ze in holtes in rotswanden en gebouwen; vaak aan zee maar ook wel in hoger gelegen berggebieden. Met name op het Iberisch schiereiland huizen grote populaties. De vale gierzwaluwen die bij ons opduiken, komen waarschijnlijk hiervandaan.
Voedsel
Foerageert al vliegend en plukt zo tal van insecentensoorten uit de lucht, zoals bijen, wespen, wantsen, vliegjes en kleine kevers. Vaak in gezelschap van andere gierzwaluwsoorten.
Vogeltrek
De meeste vale gierzwaluwen uit Europa overwinteren direct ten zuiden van de Sahara in een brede band van West-Afrika tot Ethiopië, maar een deel blijft in de winter in het broedgebied. De trekvogels blijven veel langer in Europa dan gewone gierzwaluwen, ook al omdat ze vaak twee keer tot broeden komen. In maart en april keren ze al terug uit Afrika en ze trekken pas weg in oktober en november. Dat is ook de tijd dat jonge vogels bij ons opduiken.
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Verspreiding en aantal
Vrijwel overal in de verschillende broedgebieden gaat het de vale gierzwaluw voor de wind. In Portugal, Spanje, Italië en de Balkan heeft de soort zich zelfs fors uitgebreid naar het noorden. Dat is waarschijnlijk ook een van de redenen dat we tegenwoordig vaker vale gierzwaluwen zien in Nederland.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Zie je in Nederland een 'gierzwaluw' in oktober of november, dan is de kans aanzienlijk dat het een vale gierzwaluw betreft. De gewone gierzwaluw is extreem zeldzaam in oktober en november. Hij komt in april-mei, broedt maar éénmaal per seizoen en verdwijnt al in de zomer richting Afrika. Een belangrijk verschil met de vale: die komt al in maart en april aan in Europa, broedt vaak tweemaal per seizoen en trekt pas weg in oktober en november.
In Europa
Broedt in de landen rond de Middellandse Zee, op de Balkan en op het Arabisch schiereiland. Mede door uitbreiding van het broedareaal in noordelijke richting duiken in het najaar steeds vaker jonge vogels op in Noord- en Noordwest-Europa.
Meer informatie
Bescherming
Deze soort geldt als wereldwijd niet bedreigd.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich in voor een algehele verbetering van de natuurkwaliteit in Nederland. Daar profiteren ook dwaalgasten van.
Wat kun jij doen
Verstoor geen dwaalgasten en respecteer de aanwijzingen van terreinbeheerders. Gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk kunnen belangrijk bijdragen aan een basiskwaliteit natuur in Nederland, waardoor het voor vogels aantrekkelijker wordt om in Nederland te verblijven.
Meer weten?
Wet- en regelgeving
De vale gierzwaluw is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn vale gierzwaluwen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de vale gierzwaluw is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming. De vale gierzwaluw komt slechts in beperkte mate op doortrek in Nederland voor.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal