Boerenzwaluw

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Kwetterende, zeer snelle zang bij nest en in vlucht.

• Zang
• Vluchtroep
• Alarmroep

Broeden

Broedt in los kolonieverband in de periode mei-augustus. Soms nog een tweede legsel (juni-juli) of zelfs derde legsel (augustus) afhankelijk van de omstandigheden (weer/voedsel). Per legsel 3-6 eieren (soms 2-7). Broedduur: 12-16 dagen. Ze metselen hun nesten van klei en leem vaak op randen en richels in koeien-, varkens- of paardenstallen, zowel hoog als laag, maar ook wel onder bruggetjes, of aan sluizen of onder brede dakoverstekken. Jongen zitten zo'n 20-24 dagen op het nest, maar soms langer als het weer slecht is.

Leefgebied

De boerenzwaluw broedt in open schuren en onder brede dakoverstekken, onder bruggen en incidenteel ook op andere beschutte plaatsen. Het voedsel wordt gezocht in de lucht: het bestaat uit enorme hoeveelheden kleine vliegende insecten die in volle vlucht verzameld worden. Ook komt de boerenzwaluw veel voor in de omgeving van water, waar de zwaluwen rakelings overheen scheren om insecten te verzamelen.

Voedsel

Insecten (vooral enorme hoeveelheden muggen).

Vogeltrek

De boerenzwaluw trekt in groepen naar het zuiden. In september en oktober kunnen grote groepen boerenzwaluwen gezien worden; deze vogels verzamelen zich voor de lange reis. De boerenzwaluwen die in Nederland broeden, overwinteren in West- en Centraal-Afrika, ruwweg het gebied tussen Ivoorkust en Angola. Tussen eind maart en begin juni (met piek in mei) keren ze terug naar ons land. Dagtrekker.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Onlosmakelijk verbonden met het boerenland: waar vee is, zijn boerenzwaluwen om vliegen te vangen.

In Europa

De boerenzwaluw komt op het gehele noordelijk halfrond voor, ook in heel Europa. Alleen op IJsland vindt de soort weinig van zijn gading, de boerenzwaluw is er een zeer schaarse broedvogel

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

In 2011 organiseerden wij met Sovon Vogelonderzoek Nederland het 'Jaar van de boerenzwaluw'. Toen is gestart met een nestentelling, die daarna ook is doorgezet. Dat is belangrijk, omdat de boerenzwaluw bij reguliere vogeltellingen weinig wordt aangetroffen, door de binding met boerenbedrijven. Door de nestentellingen komen essentiële gegevens over de boerenzwaluw naar voren. Daarnaast heeft Vogelbescherming ook zenderonderzoek naar de boerenzwaluw gesteund en promoten we vogelvriendelijke maatregelen op boerenerven en ondersteunen we vrijwilligers die zich hiermee bezig houden.

Vogelbescherming maakt zich ook sterk voor een natuurvriendelijke landbouw en een verbod op pesticiden (zoals middelen met neonicotinoïden) die schadelijk zijn voor veel wilde soorten insecten en ook insectenetende vogels schaden.

Wat kun jij doen

Sluit je schuur niet geheel af, maar laat bijvoorbeeld een bovendeur open staan, of zorg voor een permanent open raam. Enkele kunstnesten kunnen de zwaluw tot broeden aanzetten. Belangrijk is dat de boerenzwaluw-nestkommetjes geplaatst worden in open schuren, onder een fors bemeten dakoverstek of onder balkons. Wanneer er in de omgeving voldoende klei en insecten voorhanden zijn, is de kans groot dat de zwaluwen er zelf enkele nesten bij bouwen. Wie last heeft van de uitwerpselen van de zwaluwen kan het beste onder de nesten een eenvoudig plankje monteren. Open water en bloeiende bermen en graslanden zijn belangrijk voor de voedselvoorziening van zwaluwen. 

Brochure Acrobaat van het erf

In de brochure Acrobaat van het erf lees je hoe je de boerenzwaluw kan helpen als je een erf hebt. En via die maatregelen help je ook andere vogels.
Vraag deze brochure aan. 

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Boerenzwaluw

Actuele berichten

• Bij een boerenzwaluw kom je niet zomaar binnen
• Knus overwinterende winterkoningen
• Zwaluwen maken de zomer
• 2 oude vogels, 2 bezielde beschermers

Downloads

• Acrobaat op het erf (pdf, 37.53 Mb)
• Erfvogels in beeld 2014 (pdf, 2.77 Mb)
• Jaar van de Boerenzwaluw 2011 (pdf, 5.95 Mb)

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

• het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
• het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
• het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
• het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
• het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

De Wet natuurbescherming biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van boerenzwaluwen zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)