Kerkuil

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Spookachtige krijs en geblaas, op het nest en in vlucht.

• Roep
• Op en rond nest

Broeden

Broedperiode vanaf februari tot soms ver in het najaar. Zowel het aantal eieren per nest als het aantal broedsels hangt nauw samen met de veldmuizenstand. In veldmuizenrijke jaren kunnen legsels voorkomen tot 12 eieren. Daarna kan een tweede broedsel volgen, soms nog een derde. In tijden van voedselschaarste beginnen kerkuilen niet eens aan een nest. Gemiddeld bestaat een legsel uit 4-7 eieren. Broedt in ons land veelal in speciale nestkasten, heel incidenteel in boomholten. Jongen komen niet gelijktijdig uit het ei.

Leefgebied

Halfopen tot open cultuurlandschappen met allerlei landschapselementen die voor afwisseling zorgen. In bossen of zeer bosrijke gebieden kom je de kerkuil zelden tegen. De kerkuil gaat vanuit z’n roest- of nestplaats jagen in het open veld, het liefst daar waar gras- en bouwland worden afgewisseld met kruidenrijke akkerranden, houtwallen, heggen of bosjes. Ook ruig begroeide, slecht onderhouden graslandgebieden, braakliggende akkers, ruige grasstroken en wegbermen worden als jachtterrein benut.

Voedsel

Hoofdzakelijk veldmuizen, ook spitsmuizen en woelmuizen. Vogels, amfibieën en allerlei ongewervelde diertjes maken slechts ongeveer 2% van het voedsel uit. Jaagt in langzame zoekvlucht met ondiepe vleugelslagen laag boven het land. Ook vanaf lage zitposten.

Vogeltrek

Volwassen kerkuilen blijven gewoonlijk het gehele jaar in de naaste omgeving van de broedplaats. Tijdens strenge winters en perioden met weinig voedsel gaan kerkuilen noodgedwongen zwerven. Jonge kerkuilen zwerven uit, meestal tot enkele tientallen kilometers ver weg en incidenteel veel verder.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Wanneer er jongen zijn, begint de kerkuil al vroeg in de schemering met jagen. Dan maak je de beste kans de vogel nog waar te nemen.

In Europa

Komt in grote delen van Europa voor, grootste aantallen in het westen en zuidwesten. Ontbreekt in het noordelijke en noordoostelijke deel van Europa en is in Denemarken al schaars. Komt als cultuurvolger voor bij boerderijen en dergelijke, in Zuid-Europa en Schotland ook broedend in holen van rotsen en vooral in Engeland ook in boomholten.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland, vrijwilligers, onderzoekers, bewoners bij broedplaatsen, Vogelbescherming Nederland, de overheid en sponsors, zij allen hebben een stevig fundament gelegd voor de kerkuilenbescherming in ons land.
Via de stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland weet deze cultuurvogel zich verzekerd van de noodzakelijke aandacht. Want de kerkuil blijft kwetsbaar. Onder meer het aantal slachtoffers onder kerkuilen door het verkeer baart zorgen. Daarnaast vereisen de natuurlijke waarden van het agrarisch land continue aandacht, alsmede het onderhoud aan nestkasten.

Wat kunt u doen

Wie buiten woont in een (half)open cultuurlandschap, kan overwegen nestgelegenheid te plaatsen en biotoopmaatregelen te nemen voor de veldmuis. Raadpleeg daarvoor de experts van de Stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Kerkuilwerkgroep

Actuele berichten

• 6 uitzonderlijke uilen
• In memoriam Johan de Jong
• Foto-expositie: drie vrienden in de ban van vogels
• Gouden Lepelaar van Vogelbescherming Nederland voor Wim Smeets

Downloads

• Erfvogels in beeld 2014 (pdf, 2.77 Mb)
• Kennisdocument kerkuil (pdf, 2.79 Mb)
• Kerkuil de boer op (pdf, 4.59 Mb)

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

• het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
• het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
• het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
• het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
• het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

De Wet natuurbescherming biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kerkuilen zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast zijn. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en beperkt beschikbaar. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In het  kennisdocument voor de kerkuil vindt u informatie over effectieve maatregelen om de nestplaatsen van de soort te beschermen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)