Navigatie overslaan
Buidelmees / Elwin van der Kolk

Buidelmees

Eurasian Penduline Tit, Remiz pendulinus - Buidelmezen (Remizidae)

Rode lijst

Buidelmezen maken een kunstig buidelvormig nest van pluisachtige plantendelen (lisdodde-sigaren, wilgenpluis of brandnetel). Het geheel hangt aan een tak van meestal een wilg. Vanaf 1981 broeden ze jaarlijks in Nederland. In de jaren negentig kende Nederland een landelijke broedpopulatie tot 250 paartjes. Daarna daalden de aantallen fors en ondanks een opleving zijn ze nu laag om onbekende redenen.

Buidelmees / Agami

Herkenning

Mantel en rug roodbruin met een lichtgrijze kop en een zwart oogmasker, dat vervaagt in de loop van het broedseizoen. Heeft een spitse driehoekige snavel. Mannetje heeft een roodbruin gevlekte borst en een wat breder masker. De juveniel heeft een bruine kop en geen masker.

Geluid

Zeer hoog, aflopend "tsieuuuu…" is meest kenmerkend.


10-11,5 cm

Deze soort lijkt op:

Winkeloverzicht

Vogelbescherming-optiek en andere topmerken

Ruime sortering, hoge kwaliteit in alle prijsklassen, 40 jaar expertise en persoonlijk advies in de winkel in Zeist. Ons enthousiaste en deskundige winkelteam demonstreert graag de verschillende modellen en mogelijkheden, zodat u zelf kunt vergelijken en uw keuze op uw gemak kunt maken. Én u steunt het werk van Vogelbescherming.

bekijk ons ruime assortiment in onze webshop

Leefwijze

Broeden

Broedt vanaf begin april, met 2-7 eieren (meestal 5) per legsel. Bouwt een buidelnest aan het eind van een twijg. Pas als het mannetje een vrouwtje treft, begint hij te bouwen. Is er paarvorming, dan kunnen ze samen verder bouwen. Vaak verlaat het mannetje zijn partner om ergens anders weer een nest te bouwen en een nieuw vrouwtje aan te trekken. Het vrouwtje neemt dan de complete zorg voor eieren en jongen op zich. Maar het kan ook dat een vrouwtje na de eileg het mannetje verlaat, dan pakt de man de broedzorg op. Buidelmezen kunnen 5-7 partners per seizoen hebben. Broedduur: 12-14 dagen. De jongen zitten zo'n 20-22 dagen op het nest voor ze uitvliegen.

Leefgebied

Staan er naast rietkragen ook hoge schietwilgen en zie je sigaren van de lisdodde, dan is dat het perfecte broedgebied van de buidelmees. Buidelmezen kiezen vooral voor plekken op de overgang van ooibos naar rietland, maar ook in wilgen- of berkenstruweel bij (recreatie)plassen of zandopspuitingen. Het nest wordt opgehangen aan een lange, overhangende twijg van liefst een wilg, meestal boven water en aan de oostkant van de boom – dus minder last van regen en wind. Het buidelvormige nest heeft een dikke, zachte wand van zaadpluis van bijvoorbeeld lisdodde of populier. Zo stevig ook, dat Poolse boeren de oude nesten vroeger gebruikt zouden hebben als pantoffels voor de kinderen.

Voedsel

Kleine ongewervelden, zoals larven en spinnetjes. In de winter en herfst ook zaden.

Vogeltrek

De Nederlandse buidelmezen trekken vanaf eind augustus naar zuidwestelijk Frankrijk, vooral naar de monding van de rivier Gironde. Tussen maart en mei keert de buidelmees weer terug. Buidelmezen afkomstig uit Duitsland, Denemarken en Zuid-Zweden trekken in het najaar door met het hoogste aantal in september. In het voorjaar wordt de trek amper waargenomen.

MijnVogelvinder blauwborst

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt u welke soorten u tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar u op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefenen?

Meer over MijnVogelvinder

Verspreiding en aantal

zeer schaarse broedvogel | wegtrekkend

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

In de jaren negentig was er een piek met 250 broedparen, dat is intussen gedaald naar 75 paar.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 15-30 (in 2019)
Geschat maximum aantal overwinteraars 5-10 (in 2013-2015)
Doortrekkers Broedvogel - wegtrekkend

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Zwarte Water (Overijssel) en het Lauwersmeergebied, vooral bij de overgang van bos naar riet.

In Europa

De buidelmees heeft als broedvogel een onregelmatige verspreiding over Zuid- en Midden-Europa. De soort komt voor van zuidelijk Zweden tot Marokko, maar ontbreekt in grote delen van Frankrijk.

Meer informatie


Bescherming

Het aantal broedparen daalt in Nederland zonder dat duidelijk is waarom. Sinds 2017 staat de soort op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Het Nederlandse broedgebied is het meest westelijke deel van het Europese verspreidingsgebied. Leefgebied lijkt in Nederland niet het probleem te vormen. Buidelmezen kunnen zich in principe vlot vestigen in geschikte gebieden.

De  buidelmees staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.

Wat wij doen

Geen speciale maatregelen.

Wat kunt u doen

Beheerders kunnen buidelmezen aantrekken in moerassen met hoge schietwilgen langs rietkragen met lisdodden. Vindt u een nest, laat de vogels dan met rust en probeer ze niet te fotograferen. De kans is groot dat het verstoord wordt.

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads


Wet- en regelgeving

De buidelmees is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn buidelmezen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de buidelmees is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

  • het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
  • het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
  • het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
  • het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
  • het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

De Wet natuurbescherming biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van de buidelmees zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal