IJsduiker
Great Northern Loon, Gavia immer - Duikers (Gaviidae)
De ijsduiker is een grote duiker met een grote, stevige snavel. IJsduikers zijn in Nederland voornamelijk in de winter te zien, langs de kust maar ook soms in het binnenland. Ze komen vaak vanuit IJsland en overwinteren langs de kust van Noordwest-Europa. Soms komt er een vogel in het binnenland terecht en is dan vaak goed te zien op plassen of rivieren.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Grote forse duiker met grote, dikke snavel en steil voorhoofd. Aanzienlijk groter dan roodkeel- en parelduiker. In vlucht zijn de grote, ver uitstekende poten opvallend. Wordt in Nederland vaak in winter gezien, in onvolwassen- of winterkleed, waarbij verschillen met andere duikers minder duidelijk zijn. Grofweg wit van onderen, donkergrijs van boven. Vaak is één van de beste kenmerken een donkere halsband die vanaf de achterkant van de nek naar voren uitsteekt, en een witte inkeping hierboven.
Geluid
Alleen vocaal in broedgebied, een zeer luide en fraaie klagende zang, stijgend; roep een lachend "coe-wah-ah-ah".
69-91 cm, spanwijdte 127-147 cm
Vogelbescherming Optiek
Leefwijze
Broeden
Begint in het zuiden van zijn broedgebied in mei, in het noorden afhankelijk van de dooi. Heeft één legsel met 2 eieren, soms één meer of minder. Het nest is niet veel meer dan een hoop plantaardig materiaal. Broedduur 24-25 dagen. Na 70-77 dagen zijn de jongen vliegvlug.
Leefgebied
De ijsduiker broedt aan diepe meren in bossen en op de toendra. Buiten het broedseizoen is de ijsduiker te vinden op zee langs de kust, en relatief vaak op meren en plassen in het binnenland.
Voedsel
Vis, kreeftachtigen, in broedtijd ook grote waterinsecten. Is een uitstekende duiker en kan minutenlang onder water blijven om achter vis aan te jagen.
Vogeltrek
Trekt na het broedseizoen richting open zee, riviermondingen en baaien. Doordat de populatie van IJsland minder trekdrang heeft, en vogels eerder richting Atlantische Oceaan trekken (zuidelijk tot Iberisch schiereiland), komt de soort niet veel voor in Nederland. Vliegt laag over het water, waarbij uitstekende poten erg opvallen.
Verspreiding en aantal
wintergast in uiterst klein aantal
Jaarlijks worden er enkele ijsduikers in Nederland gezien. Dit varieert per jaar, meestal zonder duidelijke reden.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | Geen broedvogel |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 10-20 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | 1-100 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Noordzee, Zuidpier van IJmuiden, Brouwersdam. Overwinteraars blijven soms weken op één plek. Ook vrij regelmatig in het binnenland.
In Europa
Broedt in Europa alleen in IJsland. In de winter te vinden langs vrijwel gehele Atlantische kust en in mindere mate Noordzee.
Meer informatie
Bescherming
De ijsduiker geldt op wereldniveau niet als bedreigd. Heeft wel te lijden onder olievervuiling en kan verstrikt raken in netten.
Wat wij doen
Vogelbescherming pleit voor duurzame visserij en het aanwijzen van natuurreservaten op de Noordzee. Dat doen we zowel op nationaal niveau als bij de EU in Birdlife-verband.
Wet- en regelgeving
De ijsduiker is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn ijsduikers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de ijsduiker wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate als wintergast in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal