Euro Birdwatch 2023

De Birdwatch vestigt de aandacht op trekvogels en de gebieden die ze in Europa nodig hebben om bij te tanken voor hun reis. En het evenement maakt zichtbaar hoe groots het fenomeen vogeltrek is. Hierdoor draagt het evenement er hopelijk aan bij dat meer mensen enthousiast worden voor vogels en hun bescherming. In verschillende van de deelnemende landen is dat laatste namelijk hard nodig. In Nederland is de Euro Birdwatch daarnaast ook een uitstekende gelegenheid om het belang van ons land voor trekvogels nog eens voor het voetlicht te brengen in de pers. 

Voor de Euro Birdwatch geldt de wet van de grote getallen. Vrijwel iedere editie gaat het in Nederland om honderdduizenden vogels, zoals in onderstaande tabel is te zien. Wel verschillen de aantallen trekvogels (en soorten) die op deze dag worden geteld nogal van jaar tot jaar. Dat ligt met name aan het weer (zie ook verderop). Maar de vogeltrek is hoe dan ook een waanzinnig fenomeen en de Birdwatch geeft een mooi inkijkje. 

Hier de eindstand van Euro Birdwatch 2022 (en de resultaten van twee voorgaande jaren):

In ons land zijn het vooral (vele honderden) vrijwilligers die tijdens de Euro Birdwatch - in het hele land - trekvogels tellen op meer dan 100 telposten. Vorig jaar deden bijvoorbeeld 138 telposten mee. Deze telposten worden bemand door zowel vogelwerkgroepen als speciale vrijwillige telgroepen die in voor- en najaar vele uren maken om de voorbijtrekkende vogels te tellen.

Onder de Nederlandse vogelwerkgroepen en telposten – plekken waar ieder voor- en najaar vogeltrek wordt geteld – is altijd veel enthousiasme voor de Euro Birdwatch. Het is natuurlijk een leuk idee dat in heel Europa tegelijkertijd naar trekvogels wordt gekeken. Hieronder een sfeerimpressie van de tellingen van 2022:

De Euro Birdwatch staat of valt met het weer. Helder zicht is ideaal om te tellen, net als een lichte tegenwind want dan vliegen de vogels lager en worden ze eerder opgemerkt, en dat vergemakkelijkt het tellen. Goed trekweer voor de vogels zelf is uiteraard juist rugwind (dus noorden en/of oostenwind). Maar dan gaan ze juist vaak hoog vliegen, waardoor ze vanaf de grond minder goed worden waargenomen en geteld. En als de zon doorbreekt is er kans op roofvogeltrek. Dat is momenteel dus afwachten.

Een andere factor die van belang is voor de aantallen trekvogels die tijdens de Birdwatch in Nederland worden geteld, is de ‘aanvoer’ vanuit het noorden en oosten van Europa. Traditioneel kijken we bijvoorbeeld naar de befaamde telposten bij het Zuid-Zweedse Falsterbo – en in minder mate in Duitsland en Polen - om te kijken naar wat er aan trekvogels is te verwachten tijdens de Euro Birdwatch, vooral omdat daar al sinds jaar en dag fanatiek wordt geteld en dagelijks worden gerapporteerd.

Zo vlogen er de week voorafgaande aan de Birdwatch van vorig jaar enorm veel vogels langs Falsterbo, vooral boerenzwaluwen, lijsters, kneuen, vinken en sijzen. Die waren dus onderweg naar hier. Bikkels als ze zijn hebben ze regen en wind hier durven trotseren, en werden tijdens de Euro Birdwatch dus massaal geteld.

Met zoveel vogelaars die het luchtruim afspeuren ontsnapt bijna geen vogel aan de aandacht. Iedere jaargang van het evenement worden in Nederland dan ook bijzondere vogels waargenomen. Vorige keer ging het bijvoorbeeld om een roodhalsgans, twee parelduikers, zes grauwe pijlstormvogels, acht noordse pijlstormvogels, drie vale stormvogeltjes, 15 Pontische meeuwen, vijf kleinste jagers, drie middelste jagers, een reuzenstern, drie purperreigers, zeven visarenden, 24 rode wouwen, drie steppekiekendieven, een grauwe kiekendief, 23 smellekens, twee morinelplevieren, twee roodkeelpiepers, een duinpieper, vier bladkoningen, twee Cetti's zangers, twee klapeksters, drie buidelmezen, een roodmus en twee grote kruisbekken. Deze krenten in de vogelpap maken het voor de deelnemers ook leuk om mee te doen.

Zoals gezegd is het een internationaal evenement. Zo deden dit keer 33 landen mee. En om aan te geven om wat voor aantallen vogels het dan gaat: in heel Europa werden bijna 5 miljoen vogels geteld – 4.889.358 om precies te zijn! Hiervoor waren meer dan 20.000 vogelaars in touw, verspreid over 891 tellingen. Ongelooflijk, maar waar: onze Finse partnerorganisatie telde zo’n 1.500.000 miljoen vogels, de meeste van allemaal. Indrukwekkende getallen van een indrukwekkend fenomeen!