Steppekievit
Sociable Lapwing, Vanellus gregarius - Plevieren (Charadriidae)
De steppekievit broedt niet in Nederland en is slechts af en toe te zien als trekvogel. Het is een prachtige vogel met een opvallend koppatroon en een driekleurige bovenvleugel. De soort is internationaal ernstig bedreigd. Daarom is een uitgebreid plan opgezet om de steppekievit te beschermen, te beginnen met onderzoek naar de broed-, trek-, en overwinteringsgebieden van deze soort. Er is nog veel onbekend over deze soort, maar recente ontdekkingen van grote groepen steppekieviten en kleine toenames van het aantal broedparen in Kazachstan bieden hoop.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Typisch plevierenpostuur met korte snavel en nek, en lange poten. Adulte vogels in zomerkleed zijn grijsbruin met een zwarte buik en kastanjebruine onderbuik. De kop is opvallend getekend met een zwarte oogstreep en kruin, een witte wenkbrauwstreep en rossige wangen. In winterkleed zijn de vogels bruinig maar behouden de wenkbrauwstreep en zwarte kruin. Onvolwassen vogels zijn bruin met een vaag schubpatroon op de bovendelen en vaag gestreept op de borst.
Geluid
Doorgaans zwijgzaam. In de broedgebieden is een raspend "kr-rretsj" te horen.
27-30 cm, spanwijdte 64-76 cm
Vogelvriendelijke Zuivelwijzer
Leefwijze
Broeden
Broedt van eind april tot begin juli. Heeft één legsel met 2-5 eieren. Broedduur 28-29 dagen. Broedhabitat voornamelijk licht begraasde steppes, vaak vlakbij dorpen. Broedt in losse, kleine kolonies. Vooral het vrouwtje broedt. Jongen vliegvlug na 35-40 dagen. Er is veel onderzoek naar het broedverlies in deze periode, dat te wijten is aan roofdieren (kraaiachtigen) maar ook vertrapping door vee.
Leefgebied
Leeft in broedgebied op grassteppes in vooral Kazachstan, tijdens de trek op zandige vlaktes met korte begroeiing, droge weilanden en omgeploegde akkers. Overwintert op verbrande steppe en savanne, ongecultiveerde woeste gronden en zoutmoerassen, geregeld in de buurt van water. In Nederland te vinden in dergelijk leefgebied.
Voedsel
Voornamelijk insecten zoals sprinkhanen, kevers, en larven van nachtvlinders, maar ook spinnen en wormen. Heel af en toe enig plantaardig materiaal.
Vogeltrek
Wegtrek vanuit broedgebied in augustus - september. Trekt dan vanuit hoofdzakelijk Kazachstan via gebieden in Kirgizië, Tadzjikistan, Oezbekistan, Turkmenistan, Afghanistan, Armenië, Georgië, Azerbeidzjan, Iran, Irak, Saoedi-Arabië, Syrië, Turkije en Egypte naar zuidelijke overwinteringsgebieden in Israël, Eritrea, Soedan en Noordwest-India. Trekt meestal in kleine groepjes van 15-35. Maar op sommige verzamelplekken langs de trekweg in (veel) grotere groepen te zien.
Vogelsterren schitteren in Beleef de Lente
Verspreiding en aantal
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Kan in principe overal verschijnen in Nederland, maar vaak op weilanden met kort gras of ruige grond, vaak in groep kieviten. Opmerkelijk genoeg meer dan de helft van de gevallen in midden-Nederland, tussen Amsterdam, Zwolle, Nijmegen en Den Bosch. Veertien gevallen langs de kust en elf rond Eindhoven en Roermond.
In Europa
Steppekieviten komen in Europa alleen in Kazachstan en Rusland voor, in het gebied ten noorden van de Kaspische zee. Als dwaalgast zijn in diverse landen lage aantallen gemeld.
Meer informatie
Bescherming
Populaties gaan hard achteruit en de soort is op internationaal niveau bestempeld als ernstig bedreigd (status: 'Critically endangered') door Birdlife en IUCN. Er zijn recentelijk wel meer broedparen ontdekt. Ondanks onderzoek is erg nog veel onbekend over de achteruitgang van deze soort. Een verband met het in cultuur brengen van de steppen en andere vormen van begrazing door het vee lijkt er wel te zijn (vertrapping), ook verdroging van het broedgebied kan een rol spelen. Jacht in het Midden-Oosten tijdens de trek speelt de soort ook parten. In Irak en Syrië is verder onderzoek en vogelbescherming nu onmogelijk.
Magazine 'Slimme Vogels'
Wet- en regelgeving
De steppekievit is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn steppekieviten beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de steppekievit is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming. De soort komt slechts in beperkte mate in Nederland voor.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal