Red-breasted Flycatcher, Ficedula parva - Vliegenvangers (Muscicapidae)
De kleine vliegenvanger is een soort die zeldzaam, maar regelmatig op trek wordt waargenomen. Hooguit gaat het om enkele vogels per jaar. De grootste trefkans is op de Waddeneilanden en de Maasvlakte. Soms blijft er in het voorjaar een zingend mannetje een aantal weken aanwezig. Er is nog nooit met zekerheid gebroed in ons land. De dichtstbijzijnde broedplaatsen liggen in Duitsland. De kleine vliegenvanger wordt nog wel eens verward met een roodborst, maar deze laatste heeft geen witte staartzijden en is bovendien iets groter.
Net als alle vliegenvangers vangen ze insecten vanaf een uitstekende tak op een open plek in het bos. Overwegend bruine bovendelen, witte onderdelen, een lichtgele oogring en zwarte staart met witte staartzijden. Volwassen mannetjes hebben in de broedtijd een kleine oranje keelvlek en een grijze kop en zijhals.
Zang doet denken aan combinatie die begint met tjiftjaf en overgaat in fitis. Roep onder meer een ratelend, winterkoningachtig "trrrrett".
11,5 cm
Broedt van mei-juni. Heeft één legsel van 4-7 eieren. Broedduur 12-15 dagen. Het vrouwtje broedt de eieren uit. Na 11-15 dagen vliegvlug. Jongen worden na uitvliegen nog 8-10 dagen gevoerd. Ze zijn onafhankelijk na 27-29 dagen.
In broedgebied oude, open, hoogopgaande bossen met veel loofbomen. Buiten de broedtijd in allerlei bossen en bosjes.
Een breed scala aan met name gevleugelde insecten (vliegen, muggen, maar ook kevers en sprinkhanen).
Lange-afstandstrekker. Vliegt vanuit broedgebied zuidoostelijk naar overwinteringsgebied in Oman, Pakistan en India. In de herfst komt hij ook voor ten zuidwesten van de regio in oktober - januari, zuidelijk tot Marokko, Algerije, Tunesië en Senegal, mogelijk zelfs ten zuiden van de Sahara. Trekt alleen of in kleine groepen, in drie voornaamste routes: over de Balkan en Turkije, over de Kaukasus en Iran, en oostelijk van de Kaspische Zee door Kazakhstan en Tadzjikistan. Keert terug in broedgebied vanaf half april.
doortrekker in uiterst klein aantal
Het jaarlijkse optreden is wisselend en lijkt deels samen te hangen met het optreden van krachtige oostenwinden in de trektijd.
Aantal broedparen | 0-2 (in 2018-2020) |
Geschat maximum aantal overwinteraars | 0-1 (in 2013-2015) |
Doortrekkers | 1-100 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Slechts enkele exemplaren per jaar, beste kans vanaf half oktober op de Waddeneilanden en de Maasvlakte.
Broedt in Oost-Europa, westelijk tot op 150 km van de grens in Duitsland, noordelijk tot halverwege Finland en zuidelijk tot Noord-Griekenland.
De kleine vliegenvanger geldt wereldwijd niet als bedreigd.
De kleine vliegenvanger is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kleine vliegenvangers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kleine vliegenvanger is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
De Wet natuurbescherming biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kleine vliegenvangers zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming. De soort komt slechts in beperkte mate in Nederland voor.
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal