Jan-van-gent

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

In kolonies luidruchtig; op zee tamelijk zwijgzaam, maar kan dan ook rauwe geluiden laten horen.

• Roep

Broeden

Koloniebroeder. Kolonies variëren van tien broedparen (nieuwe kolonie) tot vele duizenden. Nesten op 60-80 cm van elkaar. Eileg vanaf eind april tot in mei. Nest op richels van klifkusten, bekleed met zeewier, gras, veertjes en wat aarde. Eén ei. Bij verlies wordt een nieuw ei gelegd. Jong vliegt na ongeveer 90 dagen uit. Hetzelfde nest vaak meerdere jaren door dezelfde vogels gebruikt.

Leefgebied

Behalve de klifkusten als broedplaats leeft de jan-van-gent op volle zee en vliegt in zekere zin het voedsel achterna, scholen met vis. Zwerft over het gehele continentale plat en komt zelden verder dan 200 km buiten de kustlijn. Vooral onvolwassen vogels zwerven tot voor de West-Afrikaanse kust.

Voedsel

Hoofdzakelijk vis met een lengte van 2,5 tot ruim 30 cm. Scholen vis worden bejaagd tot max. 25 meter diepte. Vis wordt bemachtigd via spectaculaire duikvlucht of zwemmend vanaf het water. Zeker 50 vissoorten bekend als voedsel. Vooral haring, makreel, sprot en zandaal.

Vogeltrek

Vooral jonge jan-van-genten trekken in het najaar via het Kanaal tot voor de West-Afrikaanse kust. De overige vogels zwerven over de zee en volgen de scholen vis. In de maanden september tot december zijn ze goed langs onze kust te bewonderen (als de wind hard aanlandig is).

Aantallen in Nederland

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

De jan-van-gent laat zich langs de kust zien, vooral als er scholen vis zijn. Het talrijkst in het najaar, bij aanlandige wind.

In Europa

In Europa broedt de jan-van-gent vooral bij Schotland en IJsland. Daarnaast kolonies op de Kanaaleilanden, voor de Franse kust en in Noorwegen. Groot-Brittannië herbergt zo’n 70% van de Europese broedpopuIatie. Verreweg de grootste kolonies van soms meer dan tienduizend vogels bevinden zich op de rotskusten van St. Kilda, een archipel aan de westzijde van de Schotse Hebriden.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming zet zich in voor de aanwijzing van beschermde gebieden op de Noordzee voor zeevogels als de jan-van-gent. Een belangrijk resultaat daarvan is de aanwijzing van de Bruine Bank als Natura 2000-gebied in 2021. Daarnaast zet Vogelbescherming zich op nationaal en internationaal niveau in voor generieke bescherming van zeevogels, onder andere bij de aanleg van windparken op zee en visserij.

Wat kun jij doen

Overheden moeten goede controles uitvoeren op olievervuiling. Internationale wetten en regels (en de handhaving daarvan) zouden moeten voorkomen dat de zeeën worden leeggevist. Zover is het helaas nog lang niet. Duurzame visserij is daarnaast ook een grote verantwoordelijkheid van de sector zelf. Grote windmolenparken kunnen nadelig zijn voor deze soort en moeten dus goed worden gemonitord.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland

Actuele berichten

• Onbegrijpelijk: Nederland wijst natuurvriendelijk EU-visserijplan af
• Foto-expositie: drie vrienden in de ban van vogels
• 5 vissende vogels: verrassend verschillend
• Vogelen in de voetsporen van Darwin en Humboldt

Downloads

• Kust, ruimte voor mensen én vogels (pdf, 1.79 Mb)
• Kustvogelposter (pdf, 1.24 Mb)
• Zeevogelposter (pdf, 1.09 Mb)

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

• het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
• het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
• het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
• het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
• het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

De Bruine Bank is aangewezen als Natura 2000-gebied voor de jan-van-gent op grond van hoofdstuk 2 van de Wet natuurbescherming. Voor het gebied gelden daardoor strenge regels voor alle plannen en projecten die mogelijk significante negatieve effecten hebben op de jan-van-gent en de andere vogelsoorten waarvoor het gebied is aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)