Europese kanarie
European Serin, Serinus serinus - Vinken (Fringillidae)
Rode lijst
Deze Zuid-Europese soort is in Nederland tijdens de broed nog slechts op enkele plekken te vinden, met name in de omgeving Venlo. De Europese kanarie houdt zich graag op in parken, boomgaarden en begraafplaatsen en valt dan vooral op door z'n zang, een razendsnelle stroom van rinkelende en trillende klanken. Ook in de ons omringende landen gaan de aantallen achteruit. Mogelijk heeft dat te maken met het steeds vaker ontbreken van onkruidenvegetaties.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Kleine vinkachtige met korte staart. Rug, buik, mantel en flanken zwaar gestreept. Voorhoofd, wenkbrauwstreep, zijhals, borst en stuit citroengeel bij de man maar bij de vrouw vaal geelwit; juveniele vogels hebben helemaal geen gele onderdelen, en kunnen daardoor moeilijk te onderscheiden zijn van andere vinkachtigen. Korte, dikke, grijze snavel.
Geluid
Zang een snelle combinatie van ratels en trillers achter elkaar doorgaand, soms herinnerend aan brekend glas. Roep een stuiterende triller; "tzzzrrrilrlrlr" vaak erin verweven.
11-12 cm
Beleef de Lente live
Leefwijze
Broeden
Broedt van april tot augustus (bij 1 legsel tot juli). Heeft meestal twee legsels per jaar met 3-4 eieren. Broedduur 12-13 dagen. Nestelt vaak in semi-urbane omgeving van parken en begraafplaatsen. Vrouwtje bouwt het kleine en compacte nest. Dat bevindt zich aan de buitenste takken, maar ook in de kroon of dichter bij de stam van fruitbomen of in coniferen. Meestal zo rond 3-6 meter hoogte, maar ook wel tot 13 meter hoog. Jongen zijn na 15-18 dagen vliegvlug. Daarna nog zo'n 9 dagen afhankelijk van de ouders, die beide de jongen voeren. Direct na het uitkomen van de eieren geeft het mannetje het voer eerst aan het vrouwtje.
Leefgebied
Broedt in tuinen, parken, boomgaarden, bosranden en op begraafplaatsen. In de winter te vinden op plaatsen met kruidenrijke vegetatie, zoals op braakliggende terreinen.
Voedsel
Europese kanarie is een stereotype zaadeter, met name van onkruiden. Eet in de zomer ook insecten, met name voor de jongen die koolhydraatrijk voedsel nodig hebben voor de groei.
Vogeltrek
Europese kanaries zijn deels standvogel, maar het grootste deel van de populatie overwintert in Zuid-Europa. Aangezien Nederland aan de noordgrens ligt van zijn verspreidingsgebied merken wij niet veel van de trek. Vaak enkelingen die 'druk' vliegen, waarbij roep duidelijk herkenbaar is. Waarschijnlijk dagtrekker (maar goed mogelijk ook 's nachts). In maart-april komen de Europese kanaries onze kant op en zijn de schaarse doortrekkers waar te nemen. De najaarstrek begint in september, piekt eind september en in oktober. Maar tot in november komen er nog kleine aantallen Europese kanarie voorbij.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
zeer schaarse broedvogel | gedeeltelijk wegtrekkend
De afgelopen decennia fluctueerde het aantal broedparen sterk, van enkele honderden paren in 1978-1979 tot rond de honderd sinds 1983. De laatste jaren is de soort een zeldzame broedvogel in Noord-Limburg, omgeving Venlo, geworden.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 10-20 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 25-50 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | Broedvogel - gedeeltelijk wegtrekkend |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Parken, landgoederen, tuinen, begraafplaatsen in de omgeving van Venlo tijdens de broedtijd.
In Europa
Groot deel van Europa, noordelijk tot en met Nederland en Noord-Duitsland en oostelijk tot in Rusland.
Meer informatie
Bescherming
De Europese kanarie doet het niet goed als Nederlandse broedvogel en staat daarom sinds 2017 op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels.
Er zijn nog maar enkele tientallen broedparen over (In de jaren '90 waren dat er enkele honderden). Vrijwel allemaal nestelend in Limburg en oostelijk Gelderland. Ook in landen als Duitsland en Frankrijk daalden de aantallen. Nederland bevindt zich aan de uiterste noordwestgrens van zijn verspreidingsgebied. De reden hiervoor is nog niet zo duidelijk. Het verdwijnen van onkruidrijke veldjes als gevolg van herbicidegebruik, verstedelijking en minder groene tuinen kan een oorzaak zijn. Dat is voor een zaadeter natuurlijk ongunstig.
Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download hier het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.
Wat wij doen
Vogelbescherming pleit op velerlei manieren voor een natuurlijker platteland, minder aangeharkt en met veel meer ruimte voor natuurlijke elementen. Ook heeft Vogelbescherming een uitgebreid tuinprogramma, waarin we de aanleg van meer natuurlijke tuinen en erven stimuleren. Daar kan een soort als de Europese kanarie van profiteren. Als dat tenminste de reden is van de achteruitgang van deze vogel in Nederland. Daarvoor is eerst meer onderzoek nodig.
Wat kunt u doen
Het is nog onduidelijk wat de achteruitgang van de Europese kanarie in de hand werkt. Boeren, erfbezitters en mensen met een grote tuin, vooral in Limburg, kunnen deze soort natuurlijk wel helpen door meer natuurlijke elementen toe staan en het herbicidegebruik te stoppen of te verminderen.
Meer weten?
Actuele berichten
Vogelbescherming Optiek
Wet- en regelgeving
De Europese kanarie is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn Europese kanaries beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de Europese kanarie is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming. De soort komt slechts in beperkte mate in Nederland voor.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal