Dodaars

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

In broedtijd luide, hinnikende roep. Daarnaast nog vele andere geluiden.

• Baltsroep
• Roep
• Roep

Broeden

Broedt globaal van april tot in augustus. Heeft één tot twee en soms drie legsels met gemiddeld 4-6 eieren, die met interval van 1-2 dagen worden gelegd. Broedduur: 20-21 dagen. Nest is drijvend platform van allerlei plantaardig materiaal, gefixeerd aan onderwatervegetatie. De jongen kunnen na 44-48 dagen vliegen.

Leefgebied

In de broedtijd water- en vegetatierijke gebieden zoals moerassen, vennen, duinmeren, plassen, kreken en wielen. Er zijn beschutte plekken voor het nest, er is een rijke vegetatie onder en boven water en voldoende voedselaanbod. Zoekt in grotere meren de ondiepere, beschutte delen op (rietkraag). Buiten het broedseizoen wijdere verspreiding in allerlei open wateren, ook rustige wateren aan de kust.

Voedsel

Hoofdzakelijk insecten en larven, schelp- en schaaldieren, larven van amfibieën en kleine vis van 5-7 cm. Duikt voor voedsel tot ongeveer 2 meter. Haalt ook voedsel van het wateroppervlak.

Vogeltrek

Na het broedseizoen concentreren dodaarzen zich met soms tientallen in de broedgebieden. Bij vorst neemt belang Deltagebied (Grevelingenmeer, Oosterschelde) als verblijfplaats toe. Dodaarzen van noordelijke en noordoostelijke broedgebieden zoeken open water en/of trekken in zuid-/zuidwestelijke richting. Tevens gedeeltelijke wegtrek bij invallende vorst. Na strenge winters soms forse verliezen. Wintergasten vanuit Zuid-Zweden, Denemarken, Duitsland, Baltische staten.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Schuilhutten Oostvaarders- en Lepelaarplassen in vroege voorjaar (hinnikende baltsroep). ’s Winters Grevelingenmeer, Oosterschelde (randen, haventjes).

In Europa

Komt in Europa voor van Portugal noordwaarts tot ongeveer de 60ste breedtegraad (Zuid-Zweden, Baltische staten). Europese populatie wordt geschat op 75.000-92.000 broedparen.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming heeft zich altijd sterk gemaakt voor een betere kwaliteit van de Nederlandse moerassen. Dat leidde onder meer tot een vijfjarig Beschermingsplan Moerasvogels (2000-2005) van de Nederlandse overheid gericht op moerasuitbreiding en verbetering kwaliteit bestaand moeras. Vogelbescherming was nauw betrokken bij het opstellen en uitvoeren ervan. Daarvan heeft ook de dodaars geprofiteerd. Daarnaast zet Vogelbescherming zich in voor een meer natuurlijke landbouw, zodat de dodaars ook in de wateren van het landelijk gebied nieuwe kansen zou kunnen krijgen.

Wat kun jij doen

De zorg voor de kwaliteit van het water, essentieel voor de dodaars, vraagt om een constante inspanningen van overheden, landbouwsector en terreinbeheerders. De soort is aan te trekken in nieuwe natuurgebieden door het scheppen van ondiepe wateren met moerasvegetatie.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland

Actuele berichten

• Kuikens kijken: 14 vertederende vogelplaatjes
• Buitengewoon fraaie futen baltsen buitensporig
• Dodaars

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

• het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
• het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
• het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
• het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
• het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

Verschillende natuurgebieden die door dodaarzen worden gebruikt als broedgebied zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied op grond van hoofdstuk 2 van de Wet natuurbescherming. De belangrijkste daarvan is de Oostvaardersplassen. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle plannen, projecten en andere handelingen die mogelijk significante negatieve effecten kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in onderstaande database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)