8 acties om insecten te helpen

Hoe staat u tegenover insecten? Eng met kriebelpoten en slaat u ze plat? Irritant als ze de roos leegzuigen of erger, u steken? Neutraal, maar totaal overbodig in uw leven? Of kunt u ook genieten van zo’n vernuftige mierensnelweg, een dikke hommel op een krokus of een glimmend blauw juffertje dat totaal onverwacht langs helikoptert? Hoe dan ook, ze horen erbij en hebben een sleutelrol te vervullen op aarde en bij ons eigen voortbestaan.

Als prooi zijn insecten cruciaal voor de overleving van het merendeel van alle vogels, vleermuizen en zoetwatervissen. Net zo essentieel zijn ze voor de meeste bloeiende planten. Die zijn voor hun bestuiving en dus voortplanting afhankelijk van insecten. En ook wij kunnen met onze landbouw niet zonder deze ‘ecosysteemdienst’.

Los van de vraag naar ‘nut’, hebben insecten natuurlijk hun eigen bestaansrecht. Wie zich erin verdiept ziet hun voor ons wonderlijke schoonheid in vele verschillende verschijningsvormen en verbazingwekkend rare en complexe manieren van leven.

In een speciaal themanummer van PNAS over de deprimerende omvang en ernst van insectensterfte, staat ook een opbeurend opiniestuk over hoe we insecten kunnen helpen. Niet onze regering, de internationale gemeenschap, boeren of mensen die rijk zijn geworden in de insecticidenindustrie (die óók allemaal aan de bak moeten, want veranderingen in de landbouw op grote schaal zijn nodig), maar wij, zelf kunnen aan de slag om het tij te keren.

Dan moeten we ook zoveel mogelijk mensen daarvan overtuigen. Kort samengevat: vijf simpele acties om meer en beter leefgebied voor insecten te maken en drie acties om zoveel mogelijk mensen te overtuigen dat ook te doen.

Insecten hebben maar weinig ruimte nodig om te overleven. Dus als u op een klein stukje van uw grasveld (pakweg 10 procent) nagenoeg stopt met maaien - 1-2x per jaar en dan het maaisel afvoeren - helpt u ze enorm. Laat groeien wat uit zichzelf opkomt, laat blaadjes en fruit liggen en maai en snoei zo min mogelijk, want insecten gebruiken alle mogelijke oude en nieuwe delen van de plant. Durft u het experiment aan? Zien wat er gebeurt in de loop der jaren?

Dit natuurgras is leefgebied voor insecten én helpt ze om van tuin naar tuin door het landschap te bewegen. Voordeel voor u: minder maaien en minder water, kalk en kunstmest nodig.

Er zijn uitzonderingen, maar meestal hebben insecten meer aan inheemse, wilde soorten in de tuin dan aan uitheemse soorten. In de loop van miljoenen jaren evolutie hebben planten en insecten die samen in een gebied voorkwamen, een sterke ecologische band ontwikkeld. Soms kunnen ze niet zonder elkaar. Voordeel voor u: inheemse planten zijn ingesteld op ons klimaat, dus hebben weinig onderhoud nodig. Hoe u eraan komt? Google op ‘inheemse of wilde planten kopen’.

Het lijkt een open deur, maar: gebruik geen gif in de tuin! Het doodt niet alleen de bladluizen en slakken of waar u zich dan ook aan stoort, maar álle insecten! Ook de dagpauwogen, lieveheersbeestjes, bijen en andere lievelingen. Er zijn echt prima gifvrije alternatieven en veel mensen gebruiken het gif alleen omdat de tuin er dan wat mooier uitziet. Niet omdat ze voor hun eten of inkomen ervan afhankelijk zijn. Stop ermee en durf het ook eens op vriendelijke manier ter sprake te brengen bij iemand in de straat die lustig staat te spuiten. Een zaadje planten.

Insecten die ’s nachts actief zijn, zoals nachtvlinders, worden aangetrokken door kunstlicht. Hun instinct blijft ze erheen dwingen en ze sterven door uitputting, of omdat ze een makkelijke prooi zijn voor vleermuizen. Hun aantallen gaan dan ook nog harder achteruit dan die van dagvlinders. Het is voor u waarschijnlijk een kleine moeite om tuinverlichting en deurlampen uit te doen als u ze niet nodig heeft. Doe dat alstublieft, of gebruik een sensor, waardoor de lamp alleen brandt als u in de buurt komt.

Bij het wassen van auto’s en ramen, spoelt er veel zeep in het milieu, met daarin stoffen die schadelijk zijn voor insecten. Bijvoorbeeld ammoniak, zware metalen, stikstof en koolwaterstoffen. Dat is niet nodig, gebruik gewoon water uit de regenton (weinig kalk, dus glimmende ramen) of biologische afbreekbare zeep.

Insecten hebben een slecht imago, we horen vaak alleen van ze als ze plagen vormen, of in griezelfilms de boel onveilig maken. U kunt dat imago helpen verbeteren met uw eigen sociale media. Denk aan ‘insect van de week’ of ‘de insecten uit mijn tuin’ enzovoort. Slaat altijd aan en fantastische insectenbeelden zijn gratis te vinden bij beeldbanken zoals pixabay.com, unsplash.com, flickr.com, commons.wikimedia.org en freenatureimages.eu.

Het eerste wilde dier dat een klein kind ziet is meestal een insect. Als een volwassene het kind dan angst aanpraat, blijft die emotie vaak hangen. Als kinderen daarentegen op jonge leeftijd snappen wat insecten waarom doen en er géén angst voor ontwikkelen, is dat een levenslang geschenk.

Heeft u (klein)kinderen? Geef in overleg met de leerkracht dan eens een insectenlesje op school. Tip de Vlinderstichting heeft mooi lesmateriaal, zelfs een kweekpakket voor echte vlinders in de klas. Of maak met zo’n klas of met vriendjes, vriendinnetjes of buurtkindjes een ’s zomers wandelingetje en kijk onder bloempotten.

Vertel dat een bij alleen steekt uit doodsangst als ze op haar gaan zitten, hoe mieren samenwerken en bladluizen houden, dat pissebedden oerdieren zijn en sommige zich net als gordeldieren oprollen, dat lieveheersbeestjes knalrood zijn omdat vogels dan goed kunnen onthouden hoe vies ze zijn (zing Lief Lieveheersbeestje uit Sesamstraat) en meer van dat soort weetjes. Kinderen zijn daar dol op. Heeft u die kennis niet paraat? Leen dan het boek ‘Insectenrijk’ van Aglaia Bouma bij de bieb, of kijk op de site van Kenniscentrum Insecten EIS.

Denk er eens over om u verkiesbaar stellen voor uw gemeenteraad en zo het beleid te helpen vormgeven voor gemeenteparken en openbaar groen. Én help insecten door altijd te stemmen op een politieke partij die zich actief inzet voor insecten en biodiversiteit!