Desastreuse gevolgen voor weidevogelparadijs voorlopig afgewend

Het scheuren van grasland is het omwerken of omploegen van een bestaande graszode. Boeren maken de grasmat mechanisch los (bijvoorbeeld met een ploeg of frees), waardoor de wortels breken en de bodem wordt geëgaliseerd. Het gras wordt zo vernietigd en de grond komt weer vrij voor herinzaai van gras. Deze praktijk van graslandvernieuwing leidt vaak tot intensief gebruikt grasland (met onder meer frequent maaien), waardoor het gebied ongeschikt wordt voor weidevogels.

Onderzoek toont aan dat dit grote negatieve gevolgen kan hebben voor weidevogels. Daarmee zou namelijk het microreliëf van het grasland verloren gaan, waardoor weidevogelkuikens nergens meer kunnen schuilen. De homogenisering van de vegetatie zou daarnaast de mogelijkheden van weidevogelkuikens beperken om eten te vinden. Kuikens van bijvoorbeeld de grutto gaan meteen zelf voedsel zoeken zodra ze uit het ei komen.

De historische kavelstructuur en de structuursamenstelling van het oude grasland in Arkemheen zorgt voor een uniek vogelgebied. Broedvogels zoals de grutto, slobeend, tureluur, veldleeuwerik, watersnip en zomertaling floreren er. Daarnaast is het een topgebied voor overwinterende vogels, waaronder kleine zwaan, smient en vele andere watervogels

Het door de Raad van State geschorste besluit betreft een wijziging van het bestemmingsplan voor het buitengebied van de gemeente Nijkerk. Daarmee zou de gemeente de regels versoepelen voor het scheuren of frezen van grasland voor graslandvernieuwing en/of -verbetering. Dit zou gelden in de delen van de polder Arkemheen die zijn aangewezen als Natura 2000-gebied en Gelders Natuurnetwerk. Het schrappen van de vergunningplicht was bedoeld voor de rest van het provinciaal beschermd weidevogelgebied.

Een van onze kritiekpunten op de wijziging van het bestemmingsplan is dat er geen enkele rekening is gehouden met de aanstaande aanwijzing van het Natura 2000-gebied Arkemheen voor de grutto als broedvogel. Die aanwijzing vereist verbetering van de omvang en kwaliteit van het leefgebied van de grutto in Arkemheen, zodat de broedpopulatie in het gebied kan toenemen. Het versoepelen van het scheurverbod staat daar haaks op.

Dat Natura 2000-gebied Arkemheen aangewezen wordt voor de grutto, is het directe gevolg van de lopende inbreukprocedure die de Europese Commissie in juli 2024 is gestart tegen Nederland naar aanleiding van de klacht van Vogelbescherming

Vogelbescherming en de Natuur- en Milieufederatie Gelderland zijn van mening dat de wijziging van het bestemmingsplan in strijd is met de Natura 2000-regels en de Gelderse omgevingsverordening. Wij verwachten dat de Raad van State dit óók bevestigt in de nog lopende bodemprocedure en dan duidelijkheid geeft over de toepassing van deze regels op het scheuren van grasland. Dit is niet alleen van belang voor Arkemheen, maar ook voor beschermde weidevogelgebieden in het hele land.