Notenkraker
Spotted Nutcracker, Nucifraga caryocatactes - Kraaien (Corvidae)
Notenkrakers zijn wintergasten uit Scandinavië en Siberië. Tijdens 'invasies' kunnen tot soms grote aantallen notenkrakers in Nederland opduiken. Vaak zijn deze wintergasten opvallend goed te benaderen; ze zijn weinig mensen gewend en zien ons niet snel als bedreiging. Minder bekend is dat de notenkraker in Nederland gebroed heeft. Met name na grote invasies blijven soms enkele paartjes notenkrakers hier 'hangen' en is broeden enkele malen aangetoond.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Ongeveer even groot als een gaai, maar met een donkerbruin verenkleed met witte druppels en een lange, krachtige snavel. De kruin en het grootste deel van de vleugels zijn egaal donkerbruin. De anaalstreek is wit en de staart is van onderen zwartwit.
Geluid
Nasale triller, "krrrèèèèh", soms met kauwachtige geluiden erdoorheen.
32-34 cm, spanwijdte 49-53 cm
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Leefwijze
Broeden
Begint vaak al half maart met broeden in Centraal-Europa, zelfs als er sneeuw ligt. In Noord-Europa pas vanaf half mei. Heeft één legsel per jaar van 3-4 eieren (2-5). Broedduur 16-18 dagen. Maakt nest in sparren; nest is zoals van veel kraaiachtigen groot en bestaat uit takken en twijgen, bekleed met zaden, gras en mos. Eieren voornamelijk door het vrouwtje uitgebroed (2/3 van de tijd). Jongen vliegvlug na 23 dagen, maar de familie blijft vaak nog tot 3 maanden bij elkaar.
Leefgebied
Broedt in sparrenbossen met hazelaars; tijdens invasies hier niet direct aan gebonden en kan dan opduiken in tuinen en parken, maar zoekt er wel zaden en noten, vaak in de onderbegroeiing van het bos.
Voedsel
Hazelnoten zijn van groot belang als wintervoedsel voor de notenkraker, maar ook ander voedsel wordt gegeten.
Vogeltrek
Doorgaans standvogel maar kan door voedselschaarste massale invasies vertonen, met name vanuit Scandinavië Europa in. Grote invasies laten zich al merken vanaf eind juli-augustus, maar doorgaans is piek van een invasie te verwachten in oktober-november. Van terugtrek wordt weinig gemerkt, waarschijnlijk door sterfte. Dagtrekker.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
wintergast in uiterst klein aantal
Door onverwachte invasies is niet van een trend te spreken. Internationale populaties zijn stabiel.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | Geen broedvogel |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 0-1 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | 1-100 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Sommige jaren in herfst en winter invasies. Duikt als dwaalgast op verspreid over Nederland.
In Europa
De broedgebieden van de notenkraker liggen in Scandinavië, de Baltische Staten en in de berggebieden van Midden- en Oost-Europa. De grootste aantallen worden aangetroffen in Roemenië, Zwitserland en Bulgarije, gevolgd door Oostenrijk en Italië.
Meer informatie
Bescherming
De notenkraker geldt niet wereldwijd niet als bedreigd. De soort heeft geprofiteerd van de aanleg van productiebos. Lokaal kan voorkomen wisselen, afhankelijk van het voorkomen van voedsel.
Meer weten?
Actuele berichten
Vogelbescherming Optiek
Wet- en regelgeving
De notenkraker is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn notenkrakers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de notenkraker is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming. De soort komt slechts in beperkte mate als wintergast in Nederland voor.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal