Kwartel
Common Quail, Coturnix coturnix - Hoenders (Phasianidae)
Kwartels zie je eigenlijk nooit omdat ze verborgen leven, in ruige graslanden, graanakkers, maar ook wel luzernevelden, bietenakkers e.d. Soms vliegt er één op vlak voor je voeten, Je vindt ze vooral door hun zeer kenmerkende 'kwik-me-dit'-geluid. Het mannetje kan dat 's zomers in ochtend- en avondschemering minutenlang roepen.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Erg klein: ongeveer ter grootte van een spreeuw, waar een patrijs ongeveer zo groot is als een stadsduif. Een onopvallend kleed, donkerbruin met geelbruine strepen. korte, dikke poten en een kort snaveltje. Het mannetje heeft een zwarte keel.
Geluid
Vooral in de schemering te horen, zeer kenmerkend geluid: een zwepend "kwk…kwik-kwik!", vaak vooraf gegaan door een zacht, raspend hees "ieu-wie".
16-18 cm, spanwijdte 32-35 cm
Vogelvriendelijke Zuivelwijzer
Leefwijze
Broeden
Territoriaal. Vrouwtje neemt alleen de broedzorg op zich. Broedt van mei tot augustus; meestal één tot twee legsels met 6-18 eieren, maar het broedseizoen kan variëren in gebieden met gematigd klimaat. Sommige Zuid-Europese broeders doen later in het seizoen noordelijk - onder meer in Nederland - een tweede poging. Broedduur 15-20 dagen. Ondiep bodemnest, verborgen in hoge en dichte kruiden. Jongen zijn vliegvlug na 16-19 dagen en onafhankelijk na 50-70 dagen.
Leefgebied
Kwartels leven eigenlijk uitsluitend in droog grasland en (graan)akkers met lage gewassen en onkruiden. Ze broeden ook wel op braakliggende grond op fabrieks- en industrieterreinen en langs afgravingen, ook wel in open duinen.
Voedsel
Opportunist, die voornamelijk zaden van gras, onkruid en granen eet, maar ook knoppen, bloembollen, knollen, wortelstokken, bloemen en blaadjes. Pikt soms zelfs insecten van de grond zoals kevers, mieren, spinnen, sprinkhanen en wormen. Zoekt als een kippetje naar voedsel, lopend over de grond.
Vogeltrek
Complex. De meerderheid van de Nederlandse vogels overwintert in de Sahel, alhoewel sommige ook in Zuid-Europa blijven steken, en een enkeling zelfs in Duitsland of Nederland. Wegtrek vindt plaats tussen eind juli en half oktober. Trekt 's nachts, waarschijnlijk alleen of in kleine groepjes. Trekroutes kunnen per jaar en per individu verschillen. Eind april/begin mei keren de eerste kwartels terug in West-Europa.
Vogelsterren schitteren in Beleef de Lente
Verspreiding en aantal
vrij schaarse broedvogel | wegtrekkend
In Nederland vertoont de soort een fluctuerende trend, waarschijnlijk door weersomstandigheden. Als het regent tijdens de trek komen ze richting Nederland. Het gaat met deze soort beduidend beter dan met de patrijs. In Centraal- en Oost-Europa afnemend door de intensivering van de landbouw en de jacht.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 1500-3500 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 1-10 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | Broedvogel - wegtrekkend |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Graanakkers in Zuid- en Oost-Nederland, met name Oost-Groningen. Wordt zelden gezien, veel vaker gehoord.
In Europa
Broedvogel van geheel Europa met uitzondering van de Scandinavische landen.
Meer informatie
Bescherming
De kwartel staat niet op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels en lijkt zich in tegenstelling tot de patrijs ook te kunnen handhaven in reguliere akkerbouwgebieden, al is het inventariseren notoir lastig. Op Europees niveau heeft de soort wel last van jacht en gebruik van pesticiden.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich in BirdLife-verband voor een meer natuurlijke landbouw in Europa, het gemeenschappelijke Europese landbouwbeleid, het handhaven van de Vogelrichtlijn en het verbieden van de jacht op de kwartel.
Magazine 'Slimme Vogels'
Wet- en regelgeving
De kwartel is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kwartels beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kwartel is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.
Algemene regels
De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:
- het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
- het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
- het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
- het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
- het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).
Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).
Bijzondere regels
De Wet natuurbescherming biedt gedurende het broedseizoen bescherming in heel Nederland aan de nesten van de kwartel, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal