Bergeend

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Mannetjes tijdens balts hoge, zachte fluitjes en trillers; vrouwtjes roepen laag "rra-rra-rra-rra" en "a-a-a-a...."

• Baltsend groepje in vlucht
• Balts, mannetjes en vrouwtjes

Broeden

Eileg vanaf april tot in juni. Eén legsel met meestal 8-10 eieren. Broedduur ongeveer 28 dagen. Nest veelal in verlaten konijnenhol. Alleen het vrouwtje broedt. Andere nestlocaties zijn holtes onder aanspoelsel of tussen dichte vegetatie. Kuikens gaan al snel met de ouders naar het water. Jongen verzamelen zich geleidelijk in crèches van tientallen, onder de hoede van enkele volwassen vogels.

Leefgebied

In ons land vormen de duinen traditioneel de ideale broedbiotoop voor bergeenden. Ze benutten er verlaten konijnenholen voor het nest. Als er periodiek ziektes uitbreken onder de konijnen en de stand daardoor afneemt, heeft dat gevolgen voor de bergeend. Er zijn dan minder holen beschikbaar en de vegetatie neemt toe. Jonge bergeenden kunnen dan moeilijker uit de voeten wanneer ze het nest verlaten. Behalve in de duinen broedt de bergeend ook op kwelders, in veenweiden en langs de rivieren. Voor hun voedsel zijn bergeenden afhankelijk van voedselrijk slik. Het wad bijvoorbeeld, maar ook modderige sloten en slikranden langs de uiterwaarden.

Voedsel

Kleine schelpdieren en slakjes, garnalen en andere kreeftachtigen, wormen en andere kleine bodemdieren, insecten en larven, zaden en ander plantaardig materiaal.

Vogeltrek

Na de broedtijd trekken bergeenden naar het open water van de Waddenzee om veilig te kunnen ruien. In het Duitse deel kwam lang de gehele West-Europese populatie daarvoor bijeen. Sinds 1995 verblijft ook een deel daarvan in Nederlandse Waddenzee. In het voorjaar gaan ze weer naar hun broedgebieden. Tijdens koude winters trekken bergeenden weg naar Engeland en Frankrijk.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Open water Delta en Waddenzee en droogvallend wad. Slikrijke delen langs de rivieren.

In Europa

De bergeend komt voor van Zuidwest-Europa tot Noordoost-China. De belangrijkste broedgebieden zijn de Britse eilanden, het internationale Waddengebied en het Oostzeegebied. Behalve als kustbewoner zien we de bergeend bij ons als broedvogel steeds vaker landinwaarts. De mondingen van de Weser en Elbe vormen een belangrijke ruiplaats voor de Noordwest-Europese populatie. Ruiplaatsen zijn er ook bij Balgzand en in andere delen van de Waddenzee.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Voor de bergeend worden geen specifieke maatregelen genomen. Wel profiteert de soort in meer algemene zin van projecten van onder meer Vogelbescherming die gericht zijn op verbetering van de natuurkwaliteit van onze kustzones (Delta en Waddenzee). Belangrijke elementen daarin zijn meer rust voor vogels om te broeden, te foerageren en uit te rusten en een duurzamere visserij.

Wat kunt u doen

Bergeenden broeden in holen. Soms maken de vogels dankbaar gebruik van min of meer kunstmatige nestgelegenheid. Een stapel hooibalen bijvoorbeeld met ruimtes ertussen. Of een oud stuk (riool)pijp. Ook zijn er speciale nestkasten van steen of beton, die half ingegraven worden.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Zenderonderzoek in Duitsland

Actuele berichten

• Kuikens kijken: 14 vertederende vogelplaatjes
• Een nieuw lentegevoel
• Vogels profiteren van natuurherstel Holwerterwestpolder
• Natuurorganisaties stappen naar de rechter om zoutwinning tegen te houden

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

• het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
• het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
• het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
• het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
• het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

Verschillende natuurgebieden die door de bergeend worden gebruikt als foerageergebied of als slaapplaats zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied op grond van hoofdstuk 2 van de Wet natuurbescherming. De belangrijkste daarvan is de Waddenzee. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle plannen, projecten en andere handelingen die mogelijk significante negatieve effecten kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in onderstaande database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)