Gierzwaluw

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

In broedtijd scherpe, gierende geluiden.

• Roep

Broeden

Broedt in mei en juni, heeft dan één legsel met 2-3 eieren. Is een koloniebroeder wanneer er voldoende aanbod van nestgelegenheid is. Ze hebben hun nest in gebouwen, onder dakgoot, achter regenpijp, dakkapel, dakpan, of in een gat in de muur en ook wel in neststenen. Broeddduur 18-22 dagen. De jongen trekken na het uitvliegen meestal snel weg.

Leefgebied

Voor hun nestgelegenheid zijn gierzwaluwen afhankelijk van beschikbaarheid van gebouwen met geschikte holtes. Ze jagen boven uiteenlopende habitats in dorpen en steden. Al het voedsel wordt gevangen in de lucht, ze zijn gespecialiseerd in het vangen van insecten in volle vlucht. Daarvoor zoeken ze meestal de luchtlagen op die op dat moment de meeste insecten bevatten, en dat kan best een flinke hoogte zijn.

Voedsel

Het voedsel bestaat uit vliegende insecten, zoals muggen, (zweef)vliegen en dag- en nachtvlinders. Voor hun jongen verzamelen ze tot wel enkele honderden insecten per keer in een voedselbal, die vervolgens aan de jongen wordt gevoerd.

Vogeltrek

Gierzwaluwen zijn lange-afstandstrekkers die de winter doorbrengen in het grote gebied tussen Mali en Congo. Deze vogels trekken in juli-augustus vanuit Nederland weg in zuidwestelijke tot zuidoostelijke richting. Half april-begin mei arriveren zij weer in ons land.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Van mei tot en met juli boven oude dorps- en stadskernen.

In Europa

De gierzwaluw komt in geheel Europa voor, hoewel de aantallen in noordelijker streken beduidend lager worden.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Wij ontsluiten informatie over het aanbrengen van kunstmatige nestgelegenheden om het tekort hieraan te helpen op te heffen. Hiervoor coördineren wij een netwerk van Stadsvogeladviseurs, die lokaal kunnen adviseren. Daarnaast brengen we maatregelen voor de gierzwaluw onder de aandacht van gemeentes, woningbouwcorporaties en bouwbedrijven. In de webshop van Vogelbescherming zijn kunstnesten voor gierzwaluwen te koop.

Wat kunt u doen

Het bieden van nestgelegenheid is de belangrijkste maatregel om gierzwaluwen te helpen. Voorzie bij nieuwbouw of renovatie standaard in nestgelegenheid. Plaats nestpannen en/of neststenen in groepjes, bij voorkeur op een hoek of langs de kopse kant van een gebouw op het noorden of oosten. Neem contact op met een van onze Stadsvogeladviseurs voor wijkgerichte maatregelen.

Wilt u zich actief met de bescherming van gierzwaluwen bezighouden, dan kunt u zich aanmelden bij vereniging Gierzwaluw Bescherming Nederland.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland 
• Checklist Groen Bouwen
• Gierzwaluw Bescherming Nederland

Actuele berichten

• Tel mee: gierzwaluwen boven de tuin
• Nieuw: gids Natuurinclusief Ontwikkelen
• Vogels in steden achteruit
• Onbewoonde nestkast? Dit kunt u doen.

Downloads

• Gierzwaluw - artikel Vogelnieuws 2008-01 (pdf, 186 Kb)
• Factsheet stadsnatuur - Gierzwaluw (pdf, 702 Kb)
• Kennisdocument gierzwaluw (pdf, 1.75 Mb)
• Stadsvogelbalans 2013 (pdf, 2.93 Mb)

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

• het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
• het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3. 1 lid 2);
• het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
• het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
• het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

De Wet natuurbescherming biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van gierzwaluwen zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij als koloniebroeders elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast zijn of afhankelijk van bebouwing. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In het kennisdocument voor de gierzwaluw vindt u informatie over effectieve maatregelen om de nestplaatsen van de soort te beschermen

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)