Basiskwaliteit Natuur

“De Basiskwaliteit Natuur is op orde als de voor dat landschap karakteristieke en algemene soorten algemeen zijn en blijven.”

De bepalende factoren daarbij zijn het milieu, de inrichting en het beheer en gebruik. Deze factoren moeten aan minimum vereisten voldoen om de Basiskwaliteit duurzaam te garanderen.

Er wordt door verschillende partijen hard gewerkt om de achteruitgang van de biodiversiteit te vertragen. Boeren proberen weide- en akkervogels te behouden, bedrijven leggen bijenlinten aan, burgers vergroenen tuinen en schoolpleinen, gemeenten maaien insectenvriendelijk en veel provincies starten projecten voor provinciale icoonsoorten. Prima acties uiteraard, maar veelal gericht op losse symptomen. Te vaak is het als het behandelen van een botbreuk met het plakken van een pleister. Basiskwaliteit gaat verder. Het mikt op herstel van de algehele gezondheid. Ambitieus? Absoluut! Maar er is geen alternatief als we de patiënt echt willen genezen.

De kwaliteit van de natuur is direct afhankelijk van de kwaliteit van de omgeving. Allereerst van de milieucondities. Pesticiden en overbemesting vergiftigen de omgeving en gaan ten koste van de biodiversiteit. Daar valt niet tegenop te beheren of herstellen. De milieucondities moeten dus op orde zijn. Het tweede aspect betreft de inrichting. Als alle poeltjes zijn gedempt, beken gekanaliseerd en houtwallen zijn verdwenen is een Basiskwaliteit van de Natuur evenmin haalbaar. Ook een goede inrichting is dus een absolute voorwaarde. Tenslotte gaat het om beheer en gebruik. Het is prachtig als een gebied goed is ingericht en het milieu op orde is, maar met slecht beheer of gebruik herstelt de biodiversiteit nog steeds niet. Basiskwaliteit Natuur is dus de natuur die we ‘vanzelf’ krijgen als de milieucondities, de inrichting van het landschap en het beheer en gebruik op orde zijn.

In deze illustraties is voor het hoevelandschap, oud loofbos en weidelandschap aangegeven welke factoren de Basiskwaliteit ondermijnen. Dat is gedaan via zogenaamde ‘overshoot’ figuren, waarin oranje en rood betekent dat een conditie voor dat landschapstype (meestal) niet op orde is, en groen (meestal) wel.

Vogelbescherming is op veel fronten actief. Steeds meer zoeken en vinden we de samenwerking met andere natuurorganisaties en tal van andere partners. Met gemeenten in oost-Gelderland werken we het concept uit. Hoe breng je de kwaliteit in het veld in kaart? Hoe bepaal je wat de Basiskwaliteit is? En hoe bepaal je wat er nodig is om van de huidige kwaliteit te komen tot Basiskwaliteit? Door het diepe in te duiken en gewoon aan de slag te gaan leren we enorm veel. Lees hier het rapport met onze aanpak en de leerpunten.

De invoering van de nieuwe Omgevingswet is door het ministerie uitgesteld naar oktober 2022 of januari 2023, maar de voorbereidingen van de gemeenten gaan ondertussen door met het opstellen van een gemeentelijke omgevingsvisie (GOVI) en omgevingsplannen.

Wij roepen gemeenten dan ook op om herstel van een Basiskwaliteit Natuur op te nemen als centrale doelstelling van hun GOVI en uit te werken in omgevingsplannen. Samen met een aantal partners gaan we onze vrijwilligersnetwerken inzetten om dit doel via de gemeentelijke participatietrajecten te bereiken. Daarvoor maken we allemaal gebruik van onze eigen kanalen, maar we werken nauw samen en stemmen de boodschap op elkaar af. Ook onderzoeken we de mogelijkheid van een gezamenlijk project. Bovendien zijn we in overleg met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten om te zien of zij hun kanalen willen inzetten.

Vogelbescherming heeft het concept Basiskwaliteit toegelicht in Levende Natuur, in vakblad Groen en in een interview in Mens en Natuur, het ledenmagazine van IVN Natuureducatie.

• Rapport ‘Op weg naar Basiskwaliteit Natuur’ door Naturalis in opdracht van het ministerie van LNV
• Basiskwaliteit geldt natuurlijk niet alleen voor vogels, maar ook voor andere soortgroepen zoals reptielen, amfibieën en vissen. Lees hier de RAVONbalans.