Landschappen en vogels observeren

Een van de belangrijkste noties tijdens de lange wandelingen van kunstenaar Jacques Grégoire is het observeren. Frank en vrij kijken en ervaren wat er landschappelijk verandert tijdens het lopen en hoe de vogels zich daarin bewegen tijdens alle seizoenen. Hij loopt zo’n 30 kilometer per dag, wat in ieder geval een aquarel oplevert van het landschap en getekende vogelportretten van de soorten die hij is tegengekomen.

Van elke reis maakt hij een boek, waarin aquarellen en tekeningen zijn gecombineerd met geschreven notities. Vooraf leest hij zich bewust niet in, om zonder ballast in het hoofd te kunnen kijken. Achteraf zoekt hij wel verklaringen voor wat hij heeft gezien en verwerkt dat in zijn notities. Een voorbeeld is zijn waarneming van veldleeuwerik in een besneeuwd landschap. Opvallend, want van veldleeuweriken verwacht je wellicht dat ze dan al zijn weggetrokken.

Grégoire koestert de vogels. “Het leuke is dat ze er al meteen zijn, zodra je de deur uitstapt. Dan begint het al. Ik heb een cursus vogelgeluiden gevolgd bij de vogelwerkgroep in mijn woonplaats Amsterdam. Sindsdien ben ik niet meer te stoppen en houdt het determineren niet op. Als ik het geluid niet meteen kan herkennen, ga ik kijken of ik de vogel te zien krijg.”

Zijn route bepaalt Jacques door een rechte lijn te trekken. Richting Zwarte Zee leidde hem dat door alle grote steden. Stoppen deed hij steeds voor en na een grote stad, om toch zoveel mogelijk ‘landschap’ mee te krijgen, al zijn er natuurlijk ook altijd bijzondere stadsvogels, meent hij.

De huidige tocht bracht hem in Engeland tot nu toe alleen door Oxford als wat grotere stad. “Bijzonder is dat ik in Engeland tot nu heel veel vogels ben tegengekomen. Omdat het een eiland is, misschien wat minder divers dan elders in Europa. Maar door de vele heggen, tenminste dat denk ik, zie en hoor ik zoveel meer zangvogels. Een veelvoud in vergelijking tot Nederland waar zaken als de ruilverkaveling en het vele gif spuiten het landschap ontdeed van veel diversiteit.”

Door gewoon buiten te zijn, krijgt Grégoire veel mee van het seizoen. Tijdens de reis naar het zuiden liep hij de trekvogels als het ware tegemoet. “Eerst zie je er één, dan een paar en als ze dan de omstandigheden helemaal perfect vinden met de juiste wind, ineens een hele grote golf. Zo liep ik tussen heel veel Europese kanaries, op weg naar hun broedgebied. Een prachtige natuurervaring.”

Ook de veranderingen in het landschap en hoe vogels daarop reageren, ontsnappen niet aan Grégoires blik. “In Frankrijk zag ik dat de Maas weer de ruimte kreeg om buiten zijn oevers te treden. Zo worden overstromingen in bewoonde gebieden voorkomen. De trekkende kraanvogels maken dankbaar gebruik van deze ontwikkeling. In de overstroomde stukken ontstonden eilandjes waar ze veilig kunnen rusten. Daar zag ik ze op staan. Ze schijnen hierdoor nu ook vaker een meer oostelijke trekroute te nemen.”