Laat de paardenbloemen bloeien

De paardenbloem wordt geliefd én gehaat. Karst Meijer en Erik van den Ham vinden het vooral een intrigerende plant en hopen hun enthousiasme te verspreiden. Karst Meijer houdt zich al veertig jaar bezig met paardenbloemen. Hij startte ruim veertig jaar geleden een herbarium in Friesland, Wolvega, het Herbarium Frisicum. Erik sloot zich hierbij later aan. In het herbarium liggen 15.000 paardenbloemen opgeslagen, en in totaal 150.000 planten, waaronder ook mossen en bramen.

Wat maakt een paardenbloem intrigerend?

Karst: “Het is een veelzijdige plant. Je kunt hem eten, je kunt er van alles mee klaarmaken, van limonade tot ijs. In Amerika is de paardenbloem gigantisch populair. Hij is medicinaal, er wordt rubber van gemaakt voor fiets- en autobanden. Daarnaast is het voor wilde bijen de nummer één nectarplant. Eigenlijk zouden mensen beter moeten nadenken of ze hem echt willen wegspuiten.”

In Nederland bestaan meer dan duizend soorten paardenbloemen, in de hele wereld zelfs minstens vierduizend. In Nederland groeien veel weidepaardenbloemen. Verder bestaan er bijvoorbeeld schraallandpaardenbloemen, gestreepte haakpaardenbloemen, oranjegele kustpaardenbloemen en veeltandige paardenbloemen. In een bloeiend weiland kunnen wel vijftig of zestig verschillende soorten groeien.

Waarom bestaat er zo’n weerzin tegen de bloem?

Karst: “Hij is alom aanwezig. Op een strak groen gazonnetje willen mensen geen gele dotten of witte pluizen hebben. Maar de paardenbloem heeft zich gewapend tegen de grasmaaier. Tijdens de zaadzetting gaat hij plat liggen.”

Erik: “De denkfout is gekomen door achterhaald onderzoek naar kuilvoer. Nederlandse boeren worden betaald voor het vetgehalte en eiwitgehalte in melk. Uit dat onderzoek kwam dat rondom paardenbloemen 15 cm2 geen gras groeit. Als er veel paardenbloemen groeien, zou je dus veel gras missen. Hetzelfde zou gelden voor pinksterbloem, madeliefje en zenegroen. Verder bleek de paardenbloem uit het onderzoek nergens gunstig voor. Modern onderzoek heeft uitgewezen dat dat allemaal achterhaald is, het is een misvatting dat er geen gras groeit rondom een paardenbloem.”

De paardenbloem kan volgens jullie een sleutelrol vervullen voor weidevogels…?
Karst: “Als kuikens uitkomen zijn ze afhankelijk van insecten op snavelhoogte. Daarvan hebben ze er tot wel 10.000 per dag nodig. Normaal gesproken stonden er paardenbloemen in de wei, er was veel te snoepen en te snacken. Maar nu moeten kuikens veel bewegen om aan genoeg voedsel te komen. Daardoor zijn ze kwetsbaar voor vijanden. De paardenbloem kan een belangrijke schakel zijn in het verbeteren van de weidevogelstand.”

Erik: “Er worden miljoenen gestoken in het in stand houden van de grutto door plasdras-gebiedjes aan te leggen waar water op het weiland staat, zodat volwassen grutto’s wurmen uit de vochtige grond kunnen trekken, maar daar red je het niet mee. Kuikens hebben een gevarieerde vegetatie nodig. Want wat moet een insect in een groene woestijn? Inzaaien heeft weinig zin, want de ingezaaide bloemen bloeien pas in juni of juli. Paardenbloemen kunnen een wereld van verschil maken. Ze bloeien op het cruciale moment dat vogels uit het ei komen. Wat ook nog zo is, is dat putters en groenlingen dol zijn op de zaden van de paardenbloem, daar smullen ze van. Het zijn de eerste massaal afrijpende zaden in het jaar.”

Tot slot, om de paardenbloem in een positief daglicht te zetten, riepen Karst en Erik de laatste zondag van april uit tot (internationale) Dag van de Paardenbloem. Vanaf heden een dag om in de gaten te houden.

Koop de Veldgids Paardenbloemen bij je eigen boekhandel, of online bij de uitgeverij bijvoorbeeld.