Navigatie overslaan
Woudaap / Elwin van der Kolk

Woudaap

Little Bittern, Ixobrychus minutus - Reigers (Ardeidae)

Rode lijst

Woudapen zijn kleine moerasvogels die leven van visjes, amfibieën en insecten. Ze broeden in dichte rietkragen en ruigtes met wilgen en biezen, en zijn daarin moeilijk waar te nemen. Woudapen leiden een zeer verborgen leven. Een ontmoeting met een woudaap is een zeldzame aangelegenheid. In vlucht is met name een mannetje woudaap opvallend: een zwarte rug en vleugels met blonde lichtgele dekveren zijn zeer karakteristiek en verwarring met een andere soort is dan ook vrijwel uitgesloten.

Woudaap / Agami - Marc Guyt

Herkenning

Zeer kleine reiger die erg verborgen leeft. In het voorjaar is met enig geduld de 'zang' te horen. Klautert door het riet en kruipt bij onraad terug het riet in. Vliegt met snelle, rukkende vleugelslagen. Adult mannetje in voorjaar bont gekleurd met zwarte kruin, rug en slagpennen, blonde dekveren die grote vleugelvlek vormen in zit, oranje borst met brede lichtgele strepen en grijze oorstreek en zijhals. Felrode snavel in baltskleed. Vrouwtje zelfde patroon, maar egalere bruine kleuren en zwarte veren met dunne lichte randen. Jonge vogels bruin gestreept met lichtbruine vleugels, zwarte kruin en geelbruine snavel.

Geluid

Baltsroep een vérdragend, bedompt “wróh”, lijkt op het blaffen van een grote hond in de verte.


27-38 cm, spanwijdte 40-58 cm

Deze soort lijkt op:

Winkeloverzicht

Vogelbescherming-optiek en andere topmerken

Ruime sortering, hoge kwaliteit in alle prijsklassen, 40 jaar expertise en persoonlijk advies in de winkel in Zeist. Ons enthousiaste en deskundige winkelteam demonstreert graag de verschillende modellen en mogelijkheden, zodat je zelf kunt vergelijken en op je gemak je keuze kunt maken. Én je steunt het werk van Vogelbescherming.

bekijk ons ruime assortiment in onze webshop

Leefwijze

Broeden

Nestelt van mei - juli, doorgaans alleen maar soms bij elkaar in de buurt (30-100 m afstand) in geschikt habitat. Nest met 2-9 eieren wordt gebouwd in rietachtige vegetatie. Jongen worden na 16-21 dagen geboren en zijn na 25-30 dagen vliegvlug.

Leefgebied

Woudapen leven in dichte riet-, lissen- en lisdoddevegetaties, die de overgang vormen van min of meer open water naar verlandingsmoeras.

Voedsel

Bestaat in Nederland voornamelijk uit waterinsecten (kevers, wantsen, libellenlarven), maar eet ook kikkers, salamanders, spinnen, wormen en kleine vissen.

Vogeltrek

Trekt naar zuidelijke helft van Afrika, terwijl sommige populaties in Noord-Afrika en het Midden-Oosten zeer weinig trekken. Vliegt normaliter 's nachts, in groepen tot 150 vogels, maar ook enkele keren massale trek waargenomen in Noord-Sinaï van duizenden vogels. Vliegt Arabië en de Sahara over in een breed front. Terugtrek begint in maart en komt aan in Nederland eind april - begin mei.

MijnVogelvinder blauwborst

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefenen?

Meer over MijnVogelvinder

Verspreiding en aantal

uiterst schaarse broedvogel | wegtrekkend

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Tot de jaren vijftig in ieder geval honderden broedparen, maar sindsdien hard achteruitgegaan, tot 1990. Sindsdien stabiel aantal broedparen waardoor de soort in zeer laag aantal standhoudt in Nederland.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 25-50 (in 2018-2020)
Geschat maximum aantal overwinteraars aantal onbekend
Doortrekkers Broedvogel - wegtrekkend

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Lepelaarsplassen, Flevoland.

In Europa

Broedt in Zuid-, Midden- en Oost-Europa en verder oostwaarts tot in Kazachstan.

Meer informatie


Bescherming

De woudaap staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels als 'ernstig bedreigd'. De afname van de woudaap heeft onder andere te maken met verdwijnen en door recreatie en watervervuiling ongeschikt raken van het broedbiotoop. Toch is dit niet de belangrijkste reden; die is gelegen in lange periodes van droogte in de Sahara en Oost-Afrika. Mocht de situatie in Afrika verbeteren, dan zal voldoende geschikt broedbiotoop in onze streken aanwezig moeten zijn. De aantallen woudapen fluctueren met de hoeveelheid neerslag in het overwinterings- en broedgebied. Eutrofiëring, tegennatuurlijk peilverloop en gebrek aan dynamiek zorgen voor onvoldoende ontwikkeling van jonge verlandingsvegetaties in moerassen en verandering in voedselaanbod.

Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.

Wat kun jij doen

Om de soort weer een goede kans te geven in Nederland moet het areaal leefgebied worden vergroot en moet dat goed worden beheerd met een natuurlijk peilverloop en goede waterkwaliteit.

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads


Wet- en regelgeving

De woudaap is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn woudapen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de woudaap wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van woudapen zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd.

Drie broedgebieden van woudapen zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat om de Oostvaardersplassen, Rijntakken en Strabrechtse Heide & Beuven. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal