Geslaagde nestkastactie voor torenvalken

Het Torenvalkfonds sluit het Jaar van de Torenvalk succesvol af. Via dit fonds konden vogelvrijwilligers een nestkast van Vivara, palen om de kast aan op te hangen en een zadenmengsel aanvragen. Daar is ruimschoots gebruik van gemaakt. Zo zijn er 84 nestkasten, materiaalpakketten voor het zelf maken van 50 nestkasten, 80 palen en 22.210 m² aan zadenmengsel aangevraagd. Johanna Huizinga, Len de Goede-Van den Burg en Peter de Maagt vertellen waarom ze aan de actie meededen.

Johanna heeft in 2019 de Werkgroep Zandpad+ opgericht. Door een startsubsidie uit groene burgerinitiatieven van de gemeente Veendam zijn er vakken met inheemse struiken gerealiseerd, (voedsel-, schuil- en broedgelegenheid voor vogels en kleine dieren), is er inheems biologisch bermzaad ingezaaid en worden de bermen gefaseerd gemaaid (niet geklepeld) voor behoud en uitbreiding van insecten.

Samen met de vrijwilligers in haar werkgroep had ze al een nestkast voor de torenvalk opgehangen, maar die is door een storm kapotgegaan. Via de website Nature Today zag ze het Torenvalkfonds van Vogelbescherming en wilde er graag gebruik van maken om deze roofvogel een handje te blijven helpen. Daarom heeft ze één nestkast, één paal en 1000 m² aan zadenmengsel aangevraagd. De nestkast komt aan de bestelde paal naast een zandpad, grenzend aan boerenerven, te hangen. Het zadenmengsel wordt langs dit zandpad ingezaaid.

Johanna: “Ik vind het geweldig hoe torenvalken met elkaar communiceren. Ze hebben eigen geluidjes. Het stelletje in onze voortuin maakt altijd hele mooie geluidjes naar elkaar. En ondanks dat het roofvogels zijn, pakken ze mijn kippen niet. Daarvoor zijn die waarschijnlijk te groot.”

Johanna geeft een duidelijke oplossing om de achteruitgang van de torenvalk te stoppen: “De kwaliteit van het leefgebied moet omhoog. Er moeten meer inheemse struiken komen en de bermen hoeven niet vlak gemaaid te worden. Zo krijg je meer muizen, waar de torenvalk en andere roofvogels en uilen van leven. Mensen in mijn omgeving klagen telkens bij de mensen van de gemeente dat ze niet genoeg maaien, maar een strak gazonnetje draagt eigenlijk niets bij aan de soortenrijkdom. In het voorjaar komen insecten juist af op planten die als onkruid worden gezien, zoals paardenbloemen. Die insecten zijn weer voedsel voor heel veel vogels. Omdat we zagen dat het veel beter kon, hebben we onze werkgroep opgericht. Nu zorgen wij voor ecologisch beheer van de bermen langs het zandpad. Ik hoop dat ik mensen bewust kan maken dat alles wat strak is, niet meteen goed is.”

Ook mensen thuis kunnen volgens Johanna de torenvalk helpen. “Stel dat je bij jouw huis een stuk gemeentegrond hebt waar anders niet zoveel mee gedaan wordt, zorg er dan bijvoorbeeld voor dat er wat inheemse struiken worden aangeplant, of bijvoorbeeld biologisch geteelde bloembollen. Zo draag je bij aan de biodiversiteit en als er wat begroeiing is, hebben de muizen ook wat meer leefgebied. Het is ook goed voor de torenvalk als er meer muizen komen. Het zijn misschien kleine initiatieven, maar veel kleintjes samen kunnen een groot verschil maken.”

Ook vrijwilliger Len heeft een nestkast aangevraagd bij het Torenvalkfonds van Vogelbescherming. “Ik wil de torenvalk helpen, omdat het aantal broedparen en jongen dat uit een ei komt heel erg hard achteruit kachelt.” Een belangrijke reden van de achteruitgang is de intensivering van de landbouw, waardoor er minder muizen zijn.

Len is coördinator van de Uilenwerkgroep Soest. Vier jaar geleden begon Len, samen met andere vrijwilligers, met het uitbreiden van het aantal torenvalkkasten in de regio. Momenteel hangen er dertien kasten, waarvan er minstens zes altijd bezet zijn.

De nestkast van het Torenvalkfonds komt te hangen op de erven van de boeren en particulieren, waar ook nog andere nestkasten hangen. De plek van de nestkasten is strategisch gekozen: “Het zijn allemaal plekken waar de torenvalk goed kan jagen en genoeg uitvlieggelegenheid heeft.”

Len is duidelijk wat betreft de taak van Nederland als het over het helpen van de torenvalk gaat: “Begin met het landbouwgif helemaal te verbieden, zodat boeren geen gif kunnen gebruiken, wat op dit moment wel het geval is. Er is een gezonde bodem nodig en ruimte voor kruidenrijke graslanden en akkerranden waardoor er meer veldmuizen komen. Dit is het voedsel van de torenvalk. We moeten ervoor zorgen dat torenvalken genoeg van hun basisvoedsel te eten hebben, zodat ze niet overstappen op het eten van vogels. Ik zie nu te vaak dat torenvalken spreeuwen eten, maar die hebben een veel lagere voedingswaarde dan veldmuizen.”

Net als Johanna en Len heeft ook Peter gebruikgemaakt van het Torenvalkfonds. Hij is vrijwilliger bij Stichting Werkgroep Roofvogels Rijnland. Peter houdt als het ware een burgerlijke stand bij van de torenvalken in zijn regio. Zo brengt hij in kaart hoeveel nesten er zijn, hoeveel jongen groot worden en geeft hij torenvalken een ringetje om hun poot, zodat ze herkenbaar zijn. Dat doet Peter ook bij andere roofvogelsoorten.

Peter: “Ik heb een soort haat-liefde verhouding met de torenvalk. Het is geen makkelijke vogel om te ringen; hij grijpt je met zijn klauwtjes. Ik kom dan ook altijd met kleine wondjes thuis. Dat heb ik niet bij de andere roofvogels. Maar toch vind ik het een fantastische vogel. Vooral wanneer hij aan het bidden is en naar een prooi jaagt is die prachtig om te zien. Zeker ook alle mooi gestroomlijnde kleuren van het mannetje zijn adembenemend mooi.”

Peter wil ook benadrukken hoe belangrijk het is om roofvogels als de torenvalk te helpen. “Ik hoor vaak enthousiaste verhalen over dat het steeds beter gaat met roofvogels in Nederland. Er komen meer paartjes van zeearenden en visarenden bij. Dat is op zich ook zo. Maar het gaat nog steeds om hele kleine aantallen, zoals de zes broedparen van de visarend in 2024."

Hij wil ook een paar tips geven voor mensen die in hun omgeving de torenvalk en andere (roof)vogels willen helpen. “Naast broedgelegenheid creëren door nestkasten op te hangen, of stukken land braak te laten zodat het hier een oase van soortenrijkdom wordt met ook voldoende muizen, kun je nog iets doen. Je kan helpen met broedvogelcontroles in je eigen omgeving en helpen bij het onderhouden van nestkasten. Inventarisatie van broedvogels helpen op een eenvoudige manier Vogelbescherming en SOVON om te weten hoeveel vogels er van iedere soort zijn, zodat ze een beter overzicht hebben welke vogelsoort in gevaar is. Je kan contact zoeken met een lokale Vogelwerkgroep. Zij helpen je dan verder.”

Wat deze drie, samen met de andere aanvragers van het Torenvalkfonds, gemeen hebben is dat ze met veel toewijding bezig zijn met het beschermen van de torenvalk. Vogelbescherming is trots op deze vrijwilligers. We blijven ons ook in de toekomst, samen met hen, inzetten voor de torenvalk en alle andere vogels die onze hulp goed kunnen gebruiken.

Het Torenvalkfonds werd mede mogelijk gemaakt door bijdragen van leden van Vogelbescherming, de Barbara Eveline Keuning Stichting en Vivara.