Een ijsvogelwand in je achtertuin? Hier is het gelukt!

De ijsvogel is de lievelingsvogel van velen. Schilder Vincent van Gogh liep ermee weg, maar ook Clemens Salet werd verliefd op de ijsvogel. Clemens is gepensioneerd forensisch psycholoog en de gelukkige eigenaar van een vijver in een grote tuin.

Dan is één plus één natuurlijk al snel twee. Clemens wilde graag een ijsvogelwand plaatsen. IJsvogels broeden in de natuur in de steile oeverwanden van bijvoorbeeld een beek. Ze maken dus geen nestje met takken, maar als een kleine mijnwerker graven ze een gat waarin ze dan in een ‘nestkamer’ hun eieren leggen.

Langs visrijk water zijn ze ook te verleiden om hun nest te maken in een door mensen geplaatst wandje met een aantal gaten erin waar grond achter zit. Daarin graven ze dan hun nestholen.

Zo’n wandje heeft Clemens ook geplaatst. Toen hij tien jaar geleden voor het eerst de ijsvogel in zijn tuin zag, begon het al te kriebelen. Ooit zag hij een documentaire over een man in Friesland die ijsvogelwanden maakte. Dat wilde Clemens ook. Hij moest er wel de tijd voor hebben. Inmiddels is hij dus met pensioen en was dit zijn eerste ‘pensioenklus’.

“Ik wilde graag iets voor deze vogel betekenen, want ik vind de ijsvogel de mooiste vogel van Nederland. Hij heeft een prachtige lange snavel waarmee hij vissen in de diepte van het water kan opduiken. Dat kunnen ze ook heel goed en dat vind ik zo knap aan deze vogel. Door z’n mooie felle kleuren komt de ijsvogel exotisch over. Eigenlijk zie je de ijsvogel maar zelden, dat maakt ’m ook heel mysterieus.”

“Toen ik dit plan had bedacht in mijn hoofd, zocht ik op het internet naar informatie over hoe je zo’n wand moet maken. Via het internet kwam ik bij de handleiding van Jelle Harder van de Werkgroep IJsvogels van Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken: Aanleg, controle en onderhoud van ijsvogelwanden. Daar stond eigenlijk stap voor stap in beschreven hoe ik te werk moest gaan”, zegt Clemens.

“Eerst moest ik een geschikte locatie vinden. De ijsvogelwand die ik heb gemaakt staat aan de rand van de vijver, op een beschutte plek, waar de ijsvogels direct toegang hebben tot het water en de vissen.”

Hierna heeft Clemens boomstronken gezocht. “Die zorgen ervoor dat de grond achter de wand wordt vastgehouden. Dat heb ik moeten aanstampen met een paal.” Clemens heeft ook vijf kuub grond gehaald en zo is hij samen met zijn vriend Harry Vossegat, die in hetzelfde jaar met pensioen is gegaan, aan de slag gegaan.

“Een ijsvogelwand is dus eigenlijk gewoon een verticale wand met gaten – doorsnede 6 centimeter -, boomstronken en grond ertussen. We hebben er ook nog water overheen gegoten, zodat de grond goed kon inklinken. Nadat de ijsvogel weer weg was, heb ik er nog wat plukken gras opgedaan, zodat het goed begroeid is. In de voorgeboorde gaten maakt de ijsvogel z’n nestgang tot wel 90 centimeter diep.” Als laatste heeft Clemens vanaf de kant, vlak bij het nest een lange dikke tak geplaatst: “Als uitkijkpost en rustplek. Daar heb ik de ijsvogel vaak zien zitten, zelfs met een visje in zijn bek.”

In september vorig jaar was zijn project klaar en al een half jaar later zat het ijsvogelpaartje in de wand te broeden. Dat is vroeg in het jaar, maar dat is niet ongebruikelijk voor ijsvogels.

Niet alleen Clemens geniet van de ijsvogel, ook in zijn omgeving is het nest hét onderwerp van gesprek. “Er kwamen ook af en toe wel wat kennissen kijken die het wel wilden zien. En ik kon ze bijna garanderen dat ze de ijsvogel te zien kregen. Dat is erg bijzonder.”

Van tevoren geloofden maar weinig mensen in zijn omgeving dat Clemens succes zou hebben met zijn ijsvogelwand. “Een vrouw zei me met Nijkerks dialect: ‘Ge dacht toch niet zeker dat de ijsvogel zomaar komt?’ Zij had er geen vertrouwen in. Maar ik ben blij dat ik toch heb doorgezet.”

“Als ik nu vertel aan buren of familie dat de ijsvogel er is, zijn ze flabbergasted. Ze zijn verbaasd dat het zo snel is gegaan. Ook de buren kunnen nu soms de ijsvogel in hun tuin verwachten. Het is altijd een feestje om die te zien, met zijn prachtige kleuren.”

Clemens ziet de ijsvogels nog steeds rondvliegen. "Zelfs als ik ze niet zie, dan hoor ik ze wel. Hoewel ze niet de mooiste zangvogels zijn, weet ik nu wel hoe ze klinken.” 

Clemens heeft ook tips voor wanneer je zelf een ijsvogelwand wil maken. “Allereerst raad ik iedereen aan om de handleiding van Jelle Harder te lezen. Ik heb daar al mijn informatie vandaan. Maar let daarbij wel op: volgens Harder duurt het maar twee dagen, daar red je het niet in. Zeker ik niet. Waar Harder de grond rondom de wand vandaan haalde, moest ik dat speciaal laten vervoeren. Daarbij staat mijn wand zo beschut dat deze moeilijk te bereiken is. Daardoor waren we er veel langer mee bezig. Wat betreft kosten kon ik het erg laag houden, maar je moet er dus rekening mee houden dat zo’n wand maken even duurt en zwaar is.”

Want ook nadat de wand klaar is, moet Clemens het blijven onderhouden. “Ik ga, samen met Harry, een keer per jaar in een bootje over het water om alle takken die voor het nest hangen weg te halen. En het waterpeil moet onderhouden worden. Als het water te hoog stijgt, kunnen de gaten vollopen, of kan de wand instorten. Dat moet ik in de gaten blijven houden.”

Clemens heeft nog een andere tip: “Nadat het eerste nestje was uitgekomen, is er een jong mannetje doodgevlogen tegen mijn raam. Daarom adviseer ik iedereen om of luxaflex achter het raam, aan de binnenkant, te hangen, zodat de ijsvogel ziet dat die daar niet doorheen kan vliegen. Of je kan ervoor zorgen dat er voor het raam struiken staan. Zorg er in ieder geval voor dat het open glas geminimaliseerd wordt, zodat de ijsvogel zich niet te pletter vliegt.”

Hij denkt ook te weten wat het geheim is van zijn geslaagde project: “Het is zo’n succes geworden omdat de ijsvogel al aanwezig was in mijn tuin. Daarnaast is er genoeg vis in mijn vijver en ook in de buurt zijn veel sloten en vijvers van buren te vinden, waar de ijsvogel zijn voedsel kan halen. Ook is de ijsvogelwand op een beschutte plek gekomen waar bijna geen mensen en verkeersoverlast is. Daardoor kan de ijsvogel met voldoende privacy zijn gang gaan.”

Clemens heeft nog één wens voor de toekomst: “Het lijkt me wel leuk als ik binnenkort ook de oeverzwaluw kan verwelkomen in de ijsvogelwand. De oeverzwaluw broedt, net als de ijsvogel, in een wand in plaats van in een boom en de ijsvogelwand zou daar perfect voor zijn. Wie weet zie ik op een dag de ijsvogel concurreren met de oeverzwaluw.”