Wij & Wadvogels, bescherm wat je bewondert

Hoe beschermd de Wadden ook zijn, toch gaat het niet goed met de natuur in het gebied. Uit de evaluatie van het Natura 2000-beheerplan Waddenzee blijkt zelfs dat een ruime meerderheid van de ‘instandhoudingsdoelen’ voor vogels niet worden gehaald. De urgentie om te handelen is dus zeer hoog. De bedreigingen zijn een optelsom van verstoringen door onder andere visserij, recreatie, mijnbouw, gaswinning, klimaatverandering en defensie. Om het tij te keren zijn er afspraken gemaakt om additioneel op de bestaande beheersplannen van de overheid extra beschermingsmaatregelen te nemen. Dat gebeurt via het programma Wij & Wadvogels: een achtjarig programma waarin Vogelbescherming samenwerkt met zes andere natuurorganisaties aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Inmiddels is het programma halverwege. Hoe staat het ervoor?

In de eerste fase van het programma Wij & Wadvogels is er al heel wat tot stand gekomen. Zo is op ruim 100 ha de inrichting grootschalig verbeterd (denk aan aanleg of herstel van broedeilanden voor vogels, het verbeteren van het waterpeil of het tegengaan van verruiging). Ongeveer 20 ha vogelbroedgebied wordt bovendien extra beschermd tegen predatoren zoals de vos, marterachtigen of de bruine rat. Op ten minste negen hoogwatervluchtplaatsen is bovendien gewerkt aan het verminderen van menselijke verstoring (bebording, aanpassing wandelroutes, etc).

Zo is de inrichting van de buitendijkse kwelder Paezemerlannen, door It Fryske Gea optimaal ingericht voor broedvogels. De waterhuishouding is aangepast, en op het speciaal ingerichte eilandje in de kwelder verschenen al heel snel broedende kluten en visdieven. Tegelijk is de oostzijde van de kwelder afgesloten voor publiek en aan de westzijde een wandelroute aangelegd. Zo wordt verstoring tegen gegaan. In het algemeen hebben mensen daar geen problemen mee. Ook op bijvoorbeeld de Boschplaat op Terschelling lopen wandelaars via de uitgezette paaltjesroute van Staatsbosbeheer tot het verst toegestane punt en dan weer netjes terug.

In het Hegewiersterfjild, een terrein nabij Harlingen onder beheer van Natuurmonumenten verschenen na herinrichting van het landschap drie keer zoveel broedvogels, maar liefst 7000 paren van 37 verschillende soorten. Daaronder krooneenden en zwartkopmeeuwen, maar ook de grutto nam er tegen de landelijke trend in toe. Het nieuwe broedeiland leidde zelfs tot een verviervoudiging van het aantal kluten.

Verder mogen ook het Broedfort Amstelmeer – een kunstmatig broedeiland dat door Landschap Noord-Holland gerealiseerd wordt met rasters om predatie van met name ratten te voorkomen – en het eiland in de Westerplas op Schiermonnikoog niet onvermeld blijven.

Naast fysieke inrichtingsmaatregelen voor vogels besteedt Wij & Wadvogels ook veel aandacht aan het tegengaan van menselijke verstoring. Het wordt namelijk steeds drukker in de natuur, bijvoorbeeld op de stranden.

De zogenoemde strandbroeders moeten hun broedgebied delen met veel bezoekers en honden. Daardoor ligt verstoring op de loer: oudervogels schrikken en verlaten hun nest. Gebeurt dit te vaak, dan komen ze niet terug, met als gevolg dat de eieren en kuikens het niet overleven. Om ze te beschermen staan op de stranden uniforme borden en zijn stukken afgezet met paaltjes en touwen. Ze zijn goed herkenbaar aan het gele schildje met 'Ik broed!'. De boodschap is duidelijk: houd afstand, en de hond aan de lijn.

Net als vorig jaar gingen tijdens het Pinksterweekend boswachters en handhavers op alle eilanden van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Rijkswaterstaat, Omgevingsdienst, Marechaussee, Nationaal Park Duinen van Texel en Natuurcentrum Ameland het strand op om bezoekers te informeren bij de afgezette gebieden. Hierbij mag ook de tomeloze inzet en ondersteuning van honderden vrijwilligers niet onvermeld blijven.

De publiekscampagne Bescherm wat je bewondert van Wij & Wadvogels is een project met een duidelijk doel: we willen dat bezoekers én bewoners zich bewust worden van de impact van menselijke verstoring op vogels en weten hoe ze deze – vaak onbedoelde – verstoring kunnen tegengaan. Hoe kun je de wadvogels helpen? Dat is eigenlijk heel simpel: houd afstand, blijf op de paden, houd je hond aan de lijn en geniet in rust. We brengen het via allerlei kanalen onder de aandacht, zowel online via onze website en sociale media, als via de veerboten, bezoekerscentra en op specifiek kwetsbare locaties zoals broedstranden en hoogwatervluchtplaatsen. Bescherm wat je bewondert, en bewonder daarna wat je beschermt.

De campagne van Wij & Wadvogels is inmiddels meer dan 5 miljoen keer gezien, er zijn meer dan 1 miljoen vogelherkenningskaarten verspreid met ook tips om vogels niet te verstoren en meer dan 200 ondernemers zijn door de Waddenvereniging getraind als ambassadeur, zodat zij hun kennis weer kunnen overdragen op hun gasten. Je leest er meer over op www.waddoejij.nl.